Maagd van Gent opgeschrikt door Giervalk
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
Het zijn hoogdagen voor roofvogelfans. Na Tönn, de Bastaardarend die op 15 oktober over Averbode Bos & Heide vloog, werd op 23 oktober een eerstejaars Giervalk ontdekt nabij de Maagd van Gent, een buurtschap in de Oost-Vlaamse gemeente Sint-Laureins. Heftig, want dit is pas de tweede keer dat deze majestueuze rover in België wordt opgemerkt.
Wie een Giervalk (Falco rusticolus) wil spotten, moet doorgaans naar het Hoge Noorden. De soort broedt er o.a. in Groenland, IJsland, Siberië, Rusland en Alaska, vaak ruim boven de Noordpoolcirkel. Op de Arctische toendra jagen ze vooral op sneeuwhoenders en lemmingen maar ook met marmotten en hazen heeft een beetje Giervalk geen last. Deze roofvogel is met een maximale vleugelspanwijdte van anderhalve meter en met een goeie twee kg dan ook de grootste valkensoort ter wereld.
De laatste keer dat een Giervalk in België werd waargenomen dateert alweer van 15 april 1900, toen een volwassen vrouwtje werd geschoten in De Panne. Dit afschot werd in 1907 keurig beschreven door de Contreras: ‘Rond zeven uur ‘s ochtends zag boswachter Lucien Maskens, de gelukkige schutter, een grote witte vogel langzaam door het luchtruim glijden. Hij zette de achtervolging in en zag hem in een duinpanne neerstrijken. Binnen schotsafstand zag hij dat de Giervalk een Patrijs aan het verorberen was, waarop hij zonet een stootduik had uitgevoerd. Een geweerschot nam weerwraak voor de hoenderachtige en leverde een nieuwe soort voor de Belgische avifauna op. Dubbel raak met één cartouche!’ Dat waren nog eens tijden. Tot minstens 1947 werd deze afgeschoten vogel als een kostbaar kleinood in het kasteel van Beervelde bewaard in de collectie van kasteelheer J. de Kerckhove de Denterghem.
Maar ook voor Luk Bekaert, Pieter Dhaluin en Simon Vyncke was het even slikken toen ze zondag om 10:20 een Giervalk langs hun trektelpost (de Oesterputbrug) zagen voorbij vliegen. Via Rare Bird Alert Belgium (RBAB), een vernuftig communicatiesysteem dat vogelend België meteen op de hoogte brengt wanneer er ergens een zeldzame vogel opduikt, werd deze megavondst meteen kenbaar gemaakt. Tot 14:20 konden ruim 50 toegesnelde vogelaars de Giervalk bekijken nabij het Muizenhol in Sint-Laureins.
Al in de Middeleeuwen genoten Giervalken hoog aanzien in adellijke rangen. Net omdat het zeer moeilijk was om er eentje te pakken te krijgen, werd deze soort een uitgelezen statussymbool voor keizers, koningen, sultans en sjeiks. Ook in België werden al vrij vroeg Giervalken ingevoerd. Zo kocht Filips de Goede, die in Brussel woonde, in 1446/1447 tien Giervalken uit Noorwegen. Tussen 1731 en 1793 werden niet minder dan 4.848 IJslandse Giervalken naar Denemarken uitgevoerd, als statusymbool, voor de valkerij, of om er mee te kweken. Maar ook nu nog heeft de Giervalk weinig van zijn prestige verloren. Jammer genoeg worden voor de zwarkte markt nog jaarlijks eieren en jonge vogels uit het wild geroofd. Om de omvang van deze wildroof te illustreren: begin jaren '90 zaten in Duitsland ca. 500 Giervalken in gevangenschap; 70 à 80% werd gepikt uit de natuur ...
Giervalken worden in gevangenschap vaak opzettelijk gekruist met andere valkensoorten. Dergelijke hybrides kunnen verrassend genoeg soms erg sterk lijken op raszuivere valken. Daarom werden de foto's van de Giervalk van de Maagd van Gent meteen voorgelegd aan Dick Forsman, een wereldautoriteit op het vlak van roofvogels. Dick was formeel: deze vogel leek perfect op een juveniele Giervalk. Hij voegde er aan toe dat op 14 oktober ook al een Giervalk was gefotografeerd in Katwijk aan Zee (Nederland). Een uitgebreid vergelijk van alle fotomateriaal zal moeten uitwijzen of dit de vogel was die later ook in België werd onderschept. Een verslag van de Belgische vogel wordt nog voorgelegd ter goedkeuring aan het Belgisch Avifaunistisch Homologatiecomité (BAHC).
Tekst: Dominique Verbelen (0484 119 899), Natuurpunt Studie
Foto's: Filip De Ruwe