Bramen en frambozen: oneindige variatie

Bericht uitgegeven door De Natuurkalender [land] op [publicatiedatum]

De tijd van rijpe frambozen, bramen en Japanse wijnbessen is aangebroken. De eerste bramen en Japanse wijnbessen kun je nu oogsten. Rijpe zomerframbozen hangen al iets langer aan de struiken; herfstframbozen zijn ongeveer vanaf eind augustus rijp. Zowel van bramen als frambozen bestaan er talloze soorten en rassen. Veel hiervan zijn gemakkelijk onderling te kruisen waardoor de variatie in het geslacht ‘rubus’ bijna oneindig is.

Framboos
Wilde frambozen (Rubus ideaus) kom je in heel Europa en zelfs op het hele noordelijk halfrond tegen. Daarnaast worden er frambozen in allerlei soorten en maten geteeld.
Er zijn zomerframbozen en herfstframbozen. Zomerframbozen kom je het meest tegen. Ze bloeien in mei en juni; van eind juni tot begin augustus zijn de vruchten rijp. Herfstframbozen bloeien tussen eind juli en begin augustus, en dragen vrucht van eind augustus tot half oktober. Naast het tijdstip van bloei en vruchtrijping is er nog een makkelijk te herkennen verschil tussen zomer- en herfstframbozen: bij zomerframbozen vind je eerst bloemen en vruchten onderaan de struiken en daarna pas bovenin; bij herfstframbozen is dit precies andersom. Bovendien is de opbrengst van herfstframbozen meestal iets lager dan van zomerframbozen. In Nederland en Belgie zie je vooral frambozenrassen met met rood roze vruchten. Soms kom je echter ook gele frambozen tegen. De meeste mensen plukken frambozen zonder steeltje. Als je het steeltje meeplukt kun je ze iets langer bewaren.

Braam
Als je aan het eind van de zomer gaat wandelen, is de kans groot dat je onderweg ergens rijpe bramen (Rubus fructicosus) tegenkomt. Langs bosranden, hagen, kreupelhout of dijkhellingen groeien vaak braamstruiken. Er bestaan heel veel verschillende soorten bramen. Zoveel dat het bijna onmogelijk is ze allemaal een naam te geven of zelfs uit elkaar te houden. Bovendien zijn de meeste gekweekte rassen kruisingen tussen verschillende soorten wilde bramen. Braamstruiken bloeien van juni tot augustus. Vroege bramen oogst je vanaf eind juli; late rassen pas in oktober. Als er tenminste voor die tijd geen nachtvorst is geweest: daar kunnen de vruchten niet tegen. Als je de bramen wilt verwerken kun je ze plukken zodra alle besjes van de vrucht zwart zijn. Als je nog even wacht zijn ze wat zoeter en lekkerder om zo te eten.

Andere rubussoorten: Japanse wijnbes
Naast bramen en frambozen zijn er nog veel meer soorten zomerfruit uit het geslacht rubus te vinden, bijvoorbeeld de Japanse wijnbes (Rubus phoenicolasius). De Japanse wijnbes is een lekker, zoetzuur, rood vruchtje dat erg verwant is aan de framboos. De vruchtjes zelf lijken ook op frambozen, maar zijn wel iets kleiner en smaken iets frisser. Japanse wijnbes bloeit in juni; vruchten zijn rijp van eind juli tot begin september. Je kunt ze het beste plukken als ze zacht en kleverig aanvoelen en mooi rood zijn. Japanse wijnbessen zijn slecht te bewaren.

Kruisingen
De meeste rubussoorten zijn heel gemakkelijk onderling te kruisen. Zo kom je bijvoorbeeld wel eens braambozen (kruising tussen braam en framboos) tegen, maar ook zwarte en paarse framboos, taybes en tummelbes.

Tekst: Sara Mulder, De Natuurkalender

Bron: Ecologische teelt van kleinfruit, Velt Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze
Foto's: Fir0002 en Rasbak, GNU Free Documentation License; Paul Busselen, K.U.Leuven Campus Kortrijk