Meerkikkers leiden tot burenruzie

Bericht uitgegeven door Hyla, reptielen- en amfibieënwerkgroep van Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]

Het zal je buur maar wezen. Zo’n huisje-boompje-beestje-kerel. En achter dat huisje, in het tuintje, ligt de obligate tuinvijver. Uitvloeisel van een late midlifecrisis, net als de Harley Davidson. Op zich geen probleem. Lang leve de tuinvijvers, zelfs, want op heel wat plaatsen vormen ze een onvolprezen surrogaat voor de teloorgang van menig veedrinkpoel. Alleen kan het wel eens raar lopen.

De laatste dagen gaat het weer hard bij Hyla. Het ene telefoontje na het andere. Of we geen raad weten. Al enkele weken kunnen ze niet slapen. ‘t Komt van bij de buren, meneer’. Niet dat de buurman er stevige drumsessies op nahoudt of almaar Metallica's ‘Nothing else matters’ door de blasters blaast (midlifecrisis, weet je wel). Nee hoor, verder dan een zacht ‘Tiritombola’ komt het niet. 'Maar die kikkers met hun ellendig gekwaak. Om horendol van te worden'.

Buurman was immers een paar kikkers en salamanders uit de natuur gaan jatten, voor in de tuinvijver. Niet doen, wegens wettelijk verboden. Maar vooral niet doen omdat het niet de eerste keer zou zijn dat een dergelijke kikkerverplaatsactie aanleiding geeft tot een pittige burentwist die - in het ergste geval - zijn beslag krijgt bij de vrederechter. Buurman was immers kikkers wezen scheppen in een oude meander even verderop. Kikkers gelost in de tuinvijver en dan maar wachten op nevelend gekwaak tijdens zwoele zomernachten. Niet dus. Wat buurman niet wist, is dat hij geen inheemse Bastaardkikkers (Pelophylax kl. esculenta) had gevangen maar exotische Europese Meerkikkers (Pelophylax ridibundus). So what? Wel, Europese Meerkikkers kwaken helemaal niet romantisch maar maken tijdens het zomerduister een schaterend kabaal waarbij het slapen je vergaat. De roep doet denken aan een menselijke lach. De soort heeft haar wetenschappelijke naam trouwens aan dit typische kenmerk te danken: ridibundus is afgeleid van het Latijnse werkwoord ‘ridere’ wat lachen betekent. Letterlijk vertaald betekent de wetenschappelijke naam dus ‘lachende groene kikker’. Maar echt lachen met zoveel kabaal kan de buurt niet echt.

In Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn Europese Meerkikkers in volle opmars. De soort heeft vooral voet aan wal gekregen als gevolg van accidentele of vrijwillige introducties. De eerste waarneming in Vlaanderen dateert van 5 december 1975, toen Vacil Boev Mancev, een trucker uit Pazardzik (Bulgarije), een lading levende Europese Meerkikkers aflevert in Bourg-en-Bresse (Frankrijk). Vacil rijdt door naar Wetteren om planten in te laden voor transport naar Bulgarije. Bij het inladen van de planten blijken nog wat kikkers tussen de paletten rond te springen. Alle beestjes worden uit de laadruimte verwijderd, recht in de Wetterse wateren. Wat volgt, is een succesverhaal van de zoveelste invasieve exoot. We zitten er dus mee. Wat nu gedaan? Hoe geraken we hier nog van af? En vooral: hoe kan aan de lawaaihinder in tuinvijvertjes worden verholpen?

Sinds 1 september 2009 is het Besluit van de Vlaamse Regering met betrekking tot soortenbescherming en soortenbeheer van kracht. Door dit Besluit van de Vlaamse Regering worden alle inheemse amfibieën bij wet beschermd. Het Besluit verbiedt o.a. om inheemse amfibieën opzettelijk te vangen, te doden, of opzettelijk en betekenisvol te verstoren. Vreemd genoeg wordt ook de Europese Meerkikker door dit Besluit beschermd. Vreemd, omdat deze soort in Vlaanderen in principe niet inheems is. Eén van de motivaties om ze toch te beschermen, ligt in het feit dat de meeste leken Europese Meerkikkers niet kunnen onderscheiden van de inheemse Bastaardkikkers. Door Europese Meerkikkers vogelvrij te verklaren, zou dit er ongetwijfeld voor zorgen dat ook veel sterk gelijkende Bastaardkikkers zouden worden verdelgd. Dus beter beiden beschermen dan het risico te lopen dat ook de inheemse Bastaardkikker per abuis zou worden verdelgd, moet de wetgever hebben gedacht.

Concreet betekent dat dus wel dat die lawaaimakers niet mogen worden verdelgd en zelfs niet eens mogen worden verplaatst. Je zit er dus mee. Europese Meerkikkers roepen doorgaans bij warm weer en wanneer de watertemperatuur tussen 17 en 22 °C schommelt. Bij temperaturen beneden de 12 °C stopt doorgaans elke roepactiviteit. De voortplantingsperiode situeert zich tussen eind april en begin juli, alhoewel er - afhankelijk van de weersomstandigheden - verschuivingen kunnen optreden wat de roepperiode betreft. Nog even en het grootste lawaaileed zou dus weer moeten geleden zijn. Tot slot nog dit: heel vaak denken leken dat het irriterende gekwek van Europese Meerkikkers wordt veroorzaakt door Stierkikkers, een soort die vaak beter bekend is als Brulkikker. De roep van Stierkikker is echter gans anders en doet eerder denken aan een misthoorn of aan een in de verte burlende stier.

Tekst: Dominique Verbelen, Natuur.Studie
Foto's: Hugo Willocx, Robert Jooris