Herintroductie Knoflookpad in het beekdal van het Merkske
Bericht uitgegeven door Stichting RAVON en Staatsbosbeheer [land] op [publicatiedatum]
Het gaat zeer slecht met de Knoflookpad in België en Nederland. Zonder ingrijpen dreigt de amfibieënsoort binnen vijf jaar uit te sterven in delen van Nederland en Belgisch Limburg. Om dit te voorkomen heeft de ‘Projectgroep Knoflookpad Nederland’ een reddingsplan opgesteld. Voor het Merkske, een natuurgebied op de grens van Nederland en Vlaanderen, sloegen Stichting RAVON en Staatsbosbeheer de handen in elkaar en kweekte Knoflookpadden op in gevangenschap. Woensdag 11 juli werden de eerste opgekweekte Knoflookpadden in het Merkske in Nederlands Noord-Brabant uitgezet. Met deze herintroductie in dit grensoverschrijdend natuurgebied wordt een start gemaakt met de ontwikkeling van een nieuwe duurzame populatie van de Knoflookpad.
Al aan het eind van de jaren ‘90 werd geconstateerd dat het verspreidingsgebied van de knoflookpad in Nederland almaar kleiner werd. Anno 2012 zijn nog slechts een kleine 40 vindplaatsen in Nederland gekend. In België staat de Knoflookpad er nog slechter voor. Het verspreidingsgebied van dit met uitsterven bedreigde amfibie in België is sowieso al kleiner dan dat in Nederland. Enkel in Belgisch Limburg komt de soort nog voor. In de rest van Vlaanderen en Wallonië is de soort ondertussen uitgestorven. De bestaande populaties doen het ronduit slecht. In 2008-’10 wees een project in Belgisch Limburg uit dat er hooguit nog een honderdtal Knoflookpadden overblijven, verspreid over vier, misschien vijf kleine populaties. Nederland telt nog enkele relatief grote populaties, verspreid over het land.
Zowel in Nederland als België werd een soortbeschermingsplan opgemaakt. Ondanks het feit dat de laatste 10 jaar redelijk veel energie in leefgebiedverbeterende maatregelen voor de Knoflookpad is gestoken, heeft de soort het nog steeds erg moeilijk. Wetenschappers bevestigen dat inteelt mogelijk de oorzaak is dat de huidige populaties ondanks alle genomen maatregelen niet kunnen overleven op lange termijn. Jarenlange isolatie van populaties door versnippering en verdwijnen van leefgebieden speelt daarbij waarschijnlijk een belangrijke rol.
Om de Knoflookpad in Noord-Brabant te behouden is in opdracht van de provincie Noord-Brabant dit jaar een herintroductieprogramma gestart. In 2010 werden al introducties in Gelderland en Nederlands Limburg uitgevoerd. Hiermee wordt voorkomen dat de investeringen van de afgelopen tien jaar voor niets zijn geweest. Eisnoeren van in het wild levende Knoflookpadden worden bij Artis in Amsterdam en Natuurbalans in Nijmegen opgekweekt. Omdat het overlevingspercentage in gevangenschap veel groter is dan in het wild, zijn er in totaal meer dan 25.000 knoflookpadlarven opgekweekt! Deze worden in drie gebieden in de provincie Noord-Brabant bijgeplaatst of geherintroduceerd. Zo ver is men in België nog niet.
Vorige week werden de eerste 2.500 knoflookpadlarven na ongeveer 40 jaar afwezigheid geherintroduceerd in het beekdal van het Merkske, een uitgestrekt grensoverschrijdend stroomgebied (6.000 ha waarvan 1.200 ha natuur) gelegen tussen Baarle-Nassau en Hoogstraten. Het gebied is vanwege het kleinschalige cultuurlandschap, bestaande uit een netwerk van houtwallen, kleine percelen bos, (natte)graslanden, poelen en akkers uitermate geschikt voor vele dier- en plantensoorten. Terreinbeheerder Staatsbosbeheer heeft de afgelopen jaren onder andere veel aandacht besteed aan amfibieën. Een eerdere herintroductie van Boomkikker bleek succesvol. Twee mannetjes Boomkikker maakten al de sprong naar België. Wie weet volgt de Knoflookpad zijn voorbeeld.
De in het beekdal van het Merkske nieuwe aangelegde poelen en herstelde oude, natte laagtes vormen in ieder geval ideale kraamkamers. Staatsbosbeheer legde speciaal voor de Knoflookpad akkers aan. Al deze factoren samen maken het gebied geschikt voor herintroductie. Het is de bedoeling om meerjarig larven te herintroduceren om een gezonde populatie op te kunnen bouwen. Er zullen larven uit verschillende populaties worden gebruikt. Hierdoor ontstaat er een genetisch diverse groep dieren die zich vanaf 2014, maar waarschijnlijker vanaf 2015 voor het eerst zelfstandig kunnen voortplanten.
Bron: Stichting RAVON en Staatsbosbeheer
Foto's: Wilbert Bosman, Stichting RAVON en Wim Verschraegen