vuursalamander

Nieuwe schimmelziekte roeit Vuursalamander bijna uit

3-SEP-2013 - Onderzoekers van de Universiteit Gent hebben, in samenwerking met RAVON, de Vrije Universiteit Brussel en het Imperial College London, een nieuwe schimmel ontdekt. De ontdekking betekent een belangrijke doorbraak in het onderzoek naar de plotselinge crash van de vuursalamanderpopulaties in Nederland.

Bericht uitgegeven door Universiteit Gent en RAVON [land] op [publicatiedatum]

Onderzoekers van de Universiteit Gent hebben, in samenwerking met RAVON, de Vrije Universiteit Brussel en het Imperial College London, een nieuwe schimmel ontdekt. De ontdekking betekent een belangrijke doorbraak in het onderzoek naar de plotselinge crash van de vuursalamanderpopulaties in Nederland.

Sinds 2010 worden in Nederlands Limburg dode Vuursalamanders gevonden. De oorzaak van deze sterfte was een raadsel tot de onderzoekers een nog niet eerder beschreven schimmel isoleerden uit de dode dieren. Batrachochytrium salamandrivorans is een zeer agressieve schimmel en blijkt in staat om Vuursalamanders binnen twee weken te doden. De ontdekking van de ziekte en haar veroorzaker werd vandaag gepubliceerd in het toonaangevend wetenschappelijk tijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA. De onderzoekers hebben intussen al een laboratoriumtest ontwikkeld waarmee de aanwezigheid van de schimmel snel kan worden aangetoond.

Aan de meeste Vuursalamanders die dood werden aangetroffen, was nauwelijks iets te merken. Een aantal exemplaren vertoonden enkele open zweren (bv. op de poten) (foto: An Martel).

Eerder had ook Batrachotchytrium dendrobatidis (een gelijkaardige amfibieschimmel) wereldwijd al stevig huis gehouden. De International Union for the Conservation of Nature (IUCN) kwalificeerde deze eerste schimmelziekte als de meest ernstige infectieziekte ooit onder gewervelde dieren. Een groot aantal amfibiesoorten werd getroffen. Meer nog: tientallen soorten stierven zelfs uit als gevolg van deze chytridiomycose. Vooral in Australië, Noord-, Centraal- en Zuid-Amerika resulteerde de schimmelziekte in een massaal verlies aan biodiversiteit. Tot nog toe bleef het grootste deel van Europa (incl. België en Nederland), hiervan gespaard. Het is dan ook zeer verontrustend dat de tweede schimmelziekte net wel in Nederland tot massale sterfte leidt.

Intussen werden ook al enkele Vlaamse Vuursalamanders gecontroleerd op de aanwezigheid van Batrachochytrium salamandrivorans, gelukkig zonder resultaat. (foto: Norbert Huys)

De oorzaak werd achterhaald, maar een groot aantal vragen wacht nog op een antwoord. Waar komt de schimmel vandaan? Wat is de impact op andere soorten dan de Vuursalamander? Blijven de gevolgen beperkt tot Nederlands Limburg of zal Batrachochytrium salamandrivorans ook in andere landen opduiken? In elk geval is de situatie in Nederland dramatisch: RAVON schat dat 96% van de Nederlandse Vuursalamanders intussen zijn gestorven. Om te vermijden dat alle exemplaren er in de vrije natuur zouden worden getroffen door de schimmelziekte, werd een deel van de overlevende Vuursalamanders intussen opgevangen. Mogelijk zullen deze exemplaren in de toekomst de basis vormen voor een kweekgroep.

Een aantal van de ovelevende Vuursalamanders werden aan de Universiteit Gent opgevangen in quarantaine in BioSecurity Level 2 (foto: An Martel)

De onderzoekers roepen op om middelen vrij te maken om de risico's voor amfibieënpopulaties in Nederland en omringende landen beter te kunnen inschatten en (indien mogelijk) maatregelen te treffen. Vooralsnog werd de nieuwe schimmelziekte nog niet aangetroffen in België maar het is niet uitgesloten dat deze killer hier op termijn wel zal opduiken. Het is dan ook van belang om elke Vuursalamander waarvan de doodsoorzaak niet duidelijk is (dus geen verkeersslachtoffers of dieren die werden aangepikt door Fazant of kraaiachtigen) in te zamelen en voor verder onderzoek over te maken aan de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent (contact: an.martel@ugent.be).

Meer info over de situatie in Nederland vind je hier.

Tekst: An Martel en Frank Pasmans (Universiteit Gent), Raymond Creemers, Annemarieke Spitzen-van der Sluijs & Wilbert Bosman (RAVON)
Foto: An Martel, Norbert Huys