Belgische vleermuizen vrij van ebola
Bericht uitgegeven door Natagora en Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
Bepaalde fruitetende Afrikaanse vleermuissoorten worden ervan verdacht verantwoordelijk te zijn voor de verspreiding van het ebolavirus in West-Afrika. Zijn onze Europese vleermuizen een gevaar voor uw gezondheid?
Hoegenaamd niet. De Afrikaanse vleermuizen die verantwoordelijk zouden zijn voor het virus behoren tot de megachiroptera, een vleermuizenorde met een gevarieerd voedselpatroon en opvallend grote ogen. Alle Europese vleermuizen behoren tot een andere orde van vleermuizen: de microchiroptera. Ze zijn allemaal insecteneters, nachtactieve dieren en ze verplaatsen zich met behulp van echolocatie.
Bovendien is het maar 1 familie van die fruitetende vleermuizen, namelijk de Pteropodidae, die drager van ebola lijkt te zijn. Deze familie komt in Europa helemaal niet voor. Het gaat om soorten die echt ver van ons vandaan leven. Er is met andere woorden geen enkel risico om in België met het virus in aanraking te komen via vleermuizen
Via Afrikaanse vleermuizen die tot de familie van de Pteropodidae horen, kan het virus overgaan naar de mens op verschillende manieren: door hen aan te raken, door besmette dieren op te eten, of door voedsel waarop uitwerpselen van besmette vleermuizen terecht kwamen te eten. Nadien verspreidt het virus zich onder mensen via lichaamsvocht.
Het geheim van het vleermuizenmedicijn
Vleermuizen spelen een belangrijke rol in vele ecosystemen, overal ter wereld. En daarom zijn ze geregeld ook gastheer van virussen. “Zoönosen” zijn menselijke ziektes die overgedragen kunnen worden door dieren. De overdracht van een virus van een dier op de mens gebeurt dikwijls wanneer het leefgebied van de dieren door de mens sterk gewijzigd wordt. Wanneer de leefgebieden van vleermuizen vernietigd worden (bijvoorbeeld door verstedelijking of ontbossing) en de veestapel uitbreidt, verplichten we de vleermuizen als het ware om dichter bij ons vee, onze huisdieren en onszelf te komen wonen dan in natuurlijke omstandigheden. Zo’n nauwer contact kan de oorzaak zijn van het overgaan van een virus van zijn natuurlijke gastheer (het dier) naar de mensen, hetzij direct, hetzij via een tussenweg (ons vee of onze huisdieren).
Zoals alle zoogdieren worden ook vleermuizen beschouwd als ‘reservoirs’ (gastheren op lange termijn) van een aantal virussen, waarvan de meeste geen al te grote bedreiging vormen voor mensen. In veel gevallen hebben de vleermuizen zelf geen last van het virus waarvan ze drager zijn, vermoedelijk omdat ze samen met deze virussen sinds miljoenen jaren geëvolueerd zijn. Sommige soorten vleermuizen spelen een belangrijkere rol als gastheer van virussen dan andere, afhankelijk van de evolutie en hun levenswijze. Als we begrijpen hoe het immuunsysteem van vleermuizen erin slaagt om het hoofd te bieden aan deze virussen, kan ons op weg zetten om ook een geneeswijze voor mensen te ontwikkelen.
Zoönose in België
De enige zoönose die in België met vleermuizen wordt geassocieerd is de “European Bat Lyssavirus”, een virus dat in dezelfde groep zit als hondsdolheid (dat vooral bij hondachtigen voorkomt). Dit virus wordt opgevolgd door het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid. Tot nog toe is er geen enkel besmet dier in België gevonden. Nochtans is het waarschijnlijk dat het toch bij een klein aantal vleermuizen aanwezig is. Voornamelijk bij de Laatvlieger is die kans groot aangezien in de ons omringende landen ook vooral bij deze soort het virus wordt vastgesteld.
Verder is van de dwergvleermuis, veruit de meest voorkomende vleermuizensoort in België, nooit vastgesteld dat ze drager zou zijn van dit hondsdolheidvirus. Zolang je vleermuizen niet vastneemt met je blote handen is er trouwens al helemaal geen risico om het virus op te lopen.
Tekst: Pierrette Nyssen, Plecotus, de vleermuizenwerkgroep van Natagora
Foto: Stephen C Smith Creative Commons