De Oostelijke vos: een nieuwe dagvlinder voor België

Bericht uitgegeven door de Vlinderwerkgroep van Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]

Spannende tijden voor vlinderliefhebbers. Op maandag 14 juli raakte bekend dat in Nederland een heuse invasie van een bijzondere vlinder aan de gang was: de Oostelijke vos. Deze dubbelganger van de Grote vos was tot voor kort nog nooit in Nederland gezien, maar werd sinds 10 juli met tientallen exemplaren gemeld in Nederland. Het was dus spannend afwachten tot de eerste ook in ons land gezien zou worden. En dat is gisteren al gebeurd: in een tuin in Turnhout centrum. Het was Willy Ronsmans van de Natuurpuntvlinderwerkgroep Taxandria die het eerste Belgische exemplaar registreerde via www.waarnemingen.be.

De opmars van de Oostelijke vos in West-Europa is misschien verrassend, maar ook niet helemaal. De Oostelijke Vos blijkt de laatste jaren steeds algemener geworden te zijn in het oosten, ondermeer in Rusland. Die toename leidde tot invasies in Scandinavië. Eerst was Finland aan de beurt en in 2012 volgde een grote invasie in Zweden, met 140 waarnemingen tussen juli en oktober. Nu is West-Europa aan de beurt, met totnogtoe een concentratie aan waarnemingen in Noord-Holland. Ook in Engeland zijn er exemplaren gemeld (de laatste waarneming daar gebeurde in 1953). Waarom de vlinders onze contreien aandoen, is op dit moment nog een raadsel.

Het vergt enige oplettendheid om een Oostelijke vos te herkennen. De soort lijkt namelijk sprekend op de Grote vos. Een belangrijk kenmerk zijn de lichtbruine tot geelachtige poten; bij Grote vos zijn die donker. Ook de vleugels hebben een aantal subtiele kenmerken, waarvan we de belangrijkste hieronder even overlopen.

1. Aan de binnenrand van de blauwe vlekjes die de achtervleugel afzomen zit een zwarte band die niet scherp is afgetekend, maar vaag uitloopt richting de vleugelbasis.
2. De lichte vlekjes aan de voorrand, vooral dat bij de vleugeltop, zijn wit bij Oostelijke, geelachtig bij Grote vos. (Let op voor gesleten Grote vossen, waarbij die vlekjes ook wit worden.)
3. De twee zwarte vlekjes nabij de vleugelbasis zijn bij Oostelijke vos vaak gescheiden, terwijl ze bij Grote vos vaak verbonden zijn. Dit is geen waterdicht kenmerk.
4. De basiskleur van de vleugels is bij de Oostelijke vos oranjebruin, terwijl die bij de Grote vos meer roodbruin is.

Oostelijke vossen kunnen werkelijk overal opduiken. In Nederland (en ook bij het geval in Vlaanderen) gebeurden veel waarnemingen op vlinderstruiken. Ook in tuinen is het dus uitkijken. In haar thuisregio (Polen, Rusland, Hongarije) is het een soort van vochtige bossen, waar de eitjes op wilg of iep gelegd worden.

Totnogtoe is het bij één exemplaar gebleven, maar ongetwijfeld volgen er nog meer. Pas volgend voorjaar weten we of ze zich hier ook gaan voortplanten.

Tekst: Wim Veraghtert, Vlinderwerkgroep Natuurpunt
Foto’s: Willy Ronsmans en Kars Veling