Wisselend beeld van het aantal eikenprocessierupsen in 2015
Kenniscentrum EikenprocessierupsDe meeste vallen hingen in Drenthe, 888 in totaal. Daar daalde het aantal vlinders met 5 procent, van 12,2 vlinders per val vorig jaar naar 11,6 vlinders per val dit jaar. In zeven dorpen zijn in 2015 minder vlinders gevangen terwijl in vier andere dorpen juist meer vlinders gevangen zijn. De verschillen liepen uiteen van een afname van 74 procent tot een toename van 74 procent.
In Friesland hingen afgelopen jaar 370 vallen en kun je spreken van een echte toename. Er werden 10 procent meer vlinders per val aangetroffen dan een jaar geleden en zelfs 65 procent meer dan in 2013. Het gemiddelde per val steeg van 9,0 vlinders per val in 2013 en 13,4 vlinders in 2014 naar 14,8 vlinders per val in 2015. In de provincie Groningen nam het gemiddelde aantal vlinders in 172 vallen toe van 4,4 in 2014 naar 5,6 in 2015.
Wisselend beeld
In de andere provincies hingen beduidend minder vallen dan in de noordelijke provincies waardoor het niet mogelijk is om per provincie een totaalbeeld te geven van de trend. In een gemeente in Flevoland nam het aantal vlinders per val toe van 21,1 naar 31,6. Ook in de 50 vallen in een gemeente in Gelderland was een flinke stijging te zien van 14,6 naar 27,4 vlinders per val. In een gemeente in Overijssel nam het aantal af van 44,6 naar 37,3 vlinders per val. In Noord-Holland is het gemiddelde aantal gevangen vlinders al jaren redelijk stabiel. Met 2 tot 3 vlinders per val is het aantal ook betrekkelijk laag. Het intensieve beheer is hier waarschijnlijk de verklaring voor. Vanwege de hogere bevolkingsdichtheid in de verstedelijkte gebieden wordt in nagenoeg alle locaties gestreefd naar 100 procent bestrijding.
De eerste vluchtperiode voor de eikenprocessievlinders in de eerste helft van augustus was goed te noemen. Vervolgens begon een regenperiode. Eikenprocessievlinders vliegen niet graag als het regent en ze vliegen dan ook niet zo hoog. De vlinders die dan het nest verlaten komen vooral in de aanpalende bomen terecht waar ze vervolgens hun eitjes afzetten. De kans is daarom reëel dat er in 2016 op lokaal niveau sprake is van hogere concentraties aan eikenprocessierupsen. Tijdens de derde vluchtperiode werden de weersomstandigheden droger en daarmee gunstiger voor de vlinders.
Begin oktober nog levende vlinders
Opvallend zijn de vangsten vanaf de derde week van september tot en met 3 oktober. Dit is bijna een maand langer dan normaal en daarmee een record. In de laatste week van september zijn in de meeste feromoonvallen veel levende vlinders waargenomen. Vertraging in de uitkomst van de vlinders heeft mogelijk te maken met het feit dat in de zomerse hitteperiode rupsen de bomen hebben verlaten en zich hebben ingegraven om zich in de grond te verpoppen. Tijdens de regenperiode in de tweede helft van augustus is de temperatuur in de bodem gedaald waardoor een vertraging in de ontwikkeling is ontstaan. Dat verklaart mogelijk waarom veel eikenprocessievlinders laat vlogen in 2015.
Nog actieve eikenprocessievlinders in september en oktober 2015 (film: Silvia Hellingman)
Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups
Foto's en film: Silvia Hellingman