Gewone oesterzwam succesvol en geliefd

De Gewone oesterzwam

De naam "oesterzwammen" op de doosjes van de supermarkt heeft betrekking op het genus Pleurotus waarvan er in Nederland zes soorten voorkomen. De oesterzwammen in de doosjes betreffen meestal Gewone oesterzwammen (Pluerotus ostreatus) die het meest worden verkocht. De Gewone oesterzwam komt wijdverbreid voor in de Nederlandse natuur. Een goede beschrijving van de Gewone oesterzwam is daarom wel op zijn plaats want de doorsnee consument herkent de Gewone oesterzwam niet uit de eigen woonomgeving. Niet om ze te plukken voor consumptie, want voor een paar euro's heb je een doosje vol, maar omdat ze er in hun natuurlijke omgeving indrukwekkend uitzien.

De Nederlandse oesterzwammen

De Gewone oesterzwam heeft een zijdelings geplaatste steel met een grijsbruine tot donkerblauwe hoed met een naar binnen gekrulde rand. De hoed is 6 tot 18 centimeter groot. De vorm wekt de indruk van een oester of schelp met onderop lamellen of plaatjes die (niet te diep) naar beneden op de steel aflopen.

Gewone oesterzwammen komen in groepen voor op dode stammen en takken van Beuken, Wilgen, Populieren en in mindere mate van Berken, Eiken en naaldbomen (Spar). Het mycelium veroorzaakt witrot van het hout. De soort treedt soms ook op als zwakteparasiet op levend hout van oude of verzwakte bomen.

Gewone oesterzwammen kunnen op allerlei bodemtypen worden gevonden. Ze verschijnen van oktober tot april met een piek in de late herfst. Ook tijdens langere vorstvrije periodes in de winter. Door het late verschijnen in de herfst en winter is verwarring met andere oesterzwamsoorten zeldzaam. De andere inheemse soorten zoals de Trechteroesterzwam (Pluerotus cornucopiae), de Bleke oesterzwam (Pleurotus pulmonarius) en de Schubbige oesterzwam (Pleurotus dryinus) komen ook op loofhout voor. Een vreemde eend in de bijt wat dit betreft is de zeldzame Kruisdisteloesterzwam (Pleurotus eryngii) die op Kruisdistels parasiteert. De Grauwe oesterzwam (Pleurotus calyptratus) is een betrekkelijke nieuwkomer in ons land en uiterst zeldzaam.

Kweken van oesterzwammen

Oesterzwammen worden wereldwijd in cultuur gebracht. In Nederland zijn circa 400 bedrijven die zich bezighouden met het kweken van paddenstoelen waaronder oesterzwammen. Voor de werkgelegenheid wordt deze groeiende bedrijfstak steeds belangrijker. Oesterzwammen worden meestal op stro gekweekt, maar ook wel op houtstammen, houtpulp en zelfs koffieprut. Het bewerken van het substraat, de temperatuur, licht, tijd en vochtgehalte spelen een belangrijke rol bij het kweken van de verschillende soorten oesterzwammen. Belangrijk en eigentijds is dat er voor overtollig stro als bijproduct van de graanoogst en voor koffieprut een zinnige toepassing is gevonden.

In cultuur gebrachte inheemse en exotische oesterzwammen

Behalve de "grijze" oesterzwammen, waarmee in de handel onze Gewone oesterzwam wordt bedoelt, zijn er tegenwoordig ook witte, gele en roze oesterzwammen te koop. Dit zijn geen kweekvarianten van onze inheemse Gewone oesterzwam maar exotische soorten met een andere smaak. Veel van deze exoten komen uit Zuidoost-Azië. Exoten zoals de "witte" oesterzwam (Pleurotus nebrodensis), de "gele" oesterzwam (Pleurotus citrinopileatus) en de "roze" oesterzwam (Pleurotus djamor) werden in cultuur gebracht en verhandeld om tijdig in te spelen op een veranderende markt. Nog niet alom bekend is dat onze eigen inheemse Kruisdisteloesterzwam (Pleurotus eryngii) ook in cultuur is gebracht maar bekender staat onder de handelsnaam koningsoesterzwam vanwege zijn verfijnde smaak. AUB niet plukken uit de natuur maar kopen in de winkel!

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Martijn Oud (leadfoto: Gewone oesterzwammen); Arie Jacob de Zwart