Nederlandse stroomdalgraslanden uniek en bedreigd

De Nederlandse stroomdalgraslanden hebben binnen Europa een unieke samenstelling en zij zijn dus terecht opgenomen binnen het Natura 2000-netwerk van beschermde gebieden. Helaas zijn deze graslanden de laatste decennia zeer sterk achteruitgegaan. Droge stroomdalgraslanden kwamen vóór 1960 vrijwel overal langs de grote rivieren voor en zijn daarna uit ruim 83% van de kilometerhokken verdwenen.

Voor instandhouding van deze waardevolle graslanden is een goed begrip nodig van de benodigde standplaatsomstandigheden. Uit het onderzoek van Rotthier en Sýkora blijkt dat de vegetatie van de verschillende terreinen zodanig verschilt dat ieder terrein zijn eigen type stroomdalgrasland met unieke samenstelling van plantensoorten heeft. Daarom is goed beheer van deze gebieden van zeer groot belang voor het behoud van diversiteit van de Nederlandse stroomdalgraslanden.

Bodem

Het rapport, mogelijk gemaakt door financiering vanuit het Kennisnetwerk OBN, geeft een overzicht van de relatie tussen soortensamenstelling van de verschillende stroomdalgraslandtypen en de bodem. Behalve de zuurgraad en de vruchtbaarheid blijkt de korrelgrootte van het zand van belang.  

Zanddynamiek

Stroomdalgraslanden en stroomdalgraslandsoorten blijken gevoelig voor zandafzetting, voor de overleving mag niet teveel zand worden afgezet. Het is dan ook van groot belang dat stroomdalgraslanden als gevolg van natuurtechnische ingrepen niet met grote hoeveelheden zand worden bedekt.

Korte vegetatie door voldoende beheer

De meeste stroomdalgraslanden bestaan uit lage, lichtminnende plantensoorten. De vegetatie moet daarom kort worden gehouden. Bij onvoldoende beheer blijkt dat de (jonge) rivierduinen snel dichtgroeien met ruigtekruiden zoals Duinriet, Echte kruisdistel en Boerenwormkruid waardoor de laagblijvende soorten minder kans hebben om zich te ontwikkelen. Duinriet blijkt snel door een dikke zandlaag van een halve meter heen te kunnen groeien. Zandafzetting zal daarom slechts een zeer korte invloed hebben op de verruiging.

Meer informatie

• Rapport “Zandafzetting, standplaats, beheer en botanische kwaliteit van Stroomdalgrasland” (pdf; 9,1 MB)

Tekst: Suzanne Rotthier en Karlè Sýkora, Wageningen Universiteit
Foto’s: Karlè Sýkora (leadfoto: het stroomdalgrasland van de Vreugderijker Waard is meer dan 50 jaar, en waarschijnlijk al veel langer, een kwalitatief hoogwaardig stroomdalgrasland. Er is een "vinger aan de pols" beheer, dat wil zeggen de begrazingsintensiteit wordt aangepast aan de jaarlijkse schommelingen in de productie van de vegetatie)