Reuzenbalsemien

Een andere kijk op exoten

FLORON
3-MEI-2016 - Vele exotische planten en dieren worden jaarlijks in Nederland geïntroduceerd. Slechts een klein deel hiervan weet te overleven en nog een kleiner deel blijkt invasief te zijn. Invasieve soorten leiden tot overlast en verlies aan biodiversiteit. Het wordt steeds meer geaccepteerd dat een aantal invasieve exoten niet meer uit te roeien is, met herziening, relativering en creativiteit tot gevolg.

Amerikaanse vogelkers blijft een uitdaging in het duinlandschapAmerikaanse vogelkers (Prunus serotina), ook wel bekend als bospest, werd in de jaren ’20 veel aangeplant op de zandgronden als begeleidende boomsoort van grove dennenopstanden. Bij kaalkap van bossen op zandgronden bleek bosverjonging te worden belemmerd door de massale opkomst van Amerikaanse vogelkers en daarom werd de soort sinds de jaren ’50 actief bestreden. De effecten van de bestrijding vielen tegen en uit nader onderzoek naar de ecologie en het gedrag van de soort bleek zij alleen invasief te zijn in de pionierstadia van bossen op zandgronden. Met deze kennis en ervaring heroverwegen steeds meer bosbeheerders de noodzaak van bestrijding in deze terreinen. Amerikaanse vogelkers blijft echter wel een probleem bij de instandhouding van open heide en duinlandschappen.

Reuzenbalsemien (Impatiens glandulifera) is een andere invasieve exoot die niet meer uit de Nederlandse natuur weg te denken is. Deze springzaadsoort met grote roze bloemen groeit langs Nederlandse wateren. Hoewel de soort inheemse planten verdringt, laat het imkers in de Biesbosch floreren. Hun Honingbijen leggen flinke afstanden af voor de nectar van de Reuzenbalsemien en maken hier verrukkelijke honing van. Daarnaast profiteert de Hoornaar goed van de Reuzenbalsemien. Sinds de introductie van Reuzenbalsemien in de Biesbosch is de populatie Hoornaars aanzienlijk gegroeid.

Riet kan zich makkelijk uitbreiden dankzij meterslange wortelstokken

Met de acceptatie dat enkele exoten er nu eenmaal zijn proberen creatievelingen in binnen- en buitenland hun slaatje te slaan. Onder het motto “If you can’t beat them, eat them” of “Naturschutz mit Messer & Gabel“ wordt de bestrijding van exoten als Japanse duizendknoop (Fallopia japonica), Koraalduivel, Beverrat en Graskarper gestimuleerd vanuit culinaire motieven.

Ter afsluiting nog een blik op inheemse soorten met invasieve gewoonten. Dat alleen exoten de naam hebben invasief te zijn, is niet helemaal terecht. Inheemse soorten kunnen lokaal dusdanig massaal voorkomen dat zij wel degelijk een nadelige invloed hebben op de biodiversiteit. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de eindeloze vlakten Pijpenstrootje (Molinia caerulea) op vergraste en verrijkte heiden met achterstallig onderhoud. Riet (Phragmites australis) kan hele oeverzones domineren. Massavegetaties van Adelaarsvaren (Pteridium aquilinum) in bossen belemmeren bosverjonging en de ontwikkeling van Klimop (Hedera helix) in bossen leidt meestal tot een aanzienlijk soortenarmere kruidlaag.

 

De problematiek met invasieve exoten is helaas niet zo zwartwit. Meer informatie over dit onderwerp vindt u in de nieuwe Kijk op Exoten van mei 2016.

Tekst: Leonie Tijsma en Ruud Beringen, FLORON
Foto's: Frank van Gessele (leadfoto: Reuzenbalsemien); Adrie van Heerden; Cor Nonhof