Meer dan een kwart van de Europese sprinkhanen met uitsterven bedreigd

Uit Europa zijn 1.082 soorten sprinkhanen (Orthoptera) bekend, waarvan er ruim 700 niet buiten Europa voorkomen. De groep wordt meestal samengevat onder de naam sprinkhanen, maar bevat een rijke diversiteit aan groepen, zoals veldsprinkhanen, sabelsprinkhanen, krekels, doornsprinkhanen en grottensprinkhanen. Er zijn spectaculaire soorten zoals de enorme, zwaar bedoornde rovers van het genus Saga, de primitief uitziende steensprinkhanen, de kegelkopsprinkhaan en de kleine, mysterieuze rietkrekel.

Voor het eerst is er nu informatie over de beschermingsstatus van alle Europese soorten beschikbaar. Het tweejarige project werd gecoördineerd door de Universiteit van Trier, gefinancierd door de Europese Commissie.

Sprinkhanen worden in Europa veel gebruikt als bioindicatoren voor met name de kwaliteit van graslanden. Sommige soorten zijn in grote aantallen aanwezig en vormen bulkvoer voor insectenetende vogels, zoogdieren en reptielen. Bij de meeste soorten maken de mannetjes een kenmerkend geluid om vrouwtjes te lokken. Onderzoekers maken daar ook gebruik van doordat de soorten aan hun geluid te herkennen zijn. Daarnaast dragen de geluiden bij aan de beleving van natuurliefhebbers. Zo zou een Brabants heideveld in het voorjaar niet hetzelfde zijn zonder de vrolijke zang van de veldkrekel. En wat te denken van een zonsondergang op een Frans terrasje zonder een welluidend boomkrekelkoor?

De belangrijkste bedreiging is het verlies van biotoop en achteruitgang van de kwaliteit van sprinkhanenbiotopen, met name door intensivering van de landbouw. Dit doet zich het sterkst voelen in de bergen van Zuid-Europa. De bergtoppen fungeren als eilanden voor vele tientallen endemische soorten, soorten die alleen op deze bergtoppen leven. Deze soorten staan zwaar onder druk doordat het kruidenrijke grasland verdwijnt door zware begrazing in de afgelopen tientallen jaren. Maar ook de Adriatische marmersprinkhaan is bijna uitgestorven door intensiever landgebruik in het laagland van Noordoost-Italië en Slovenië. Voor deze soort is in 2016 een actieprogramma gestart.

Een andere bedreiging is de toename van branden, met name in Griekenland en andere Zuid-Europese landen en ook de Canarische eilanden. Zo heeft de uiterst zeldzame GranCanaria-sabelsprinkhaan een kwart van haar leefgebied verloren aan het vuur. In kuststreken is veel leefgebied verdwenen door de toeristenindustrie, met de bouw van accommodaties in duingebieden.

Enkele soorten zijn de afgelopen jaren niet meer teruggevonden. Mogelijk zijn deze al uitgestorven. In de Rode Lijst wordt geadviseerd om bedreigde soorten goed te monitoren, zodat maatregelen genomen kunnen worden om uitsterven te voorkomen.

Meer informatie

• Het persbericht van IUCN NL
• Het volledige rapport (pdf; 6,4 MB)

Tekst: Baudewijn Odé, FLORON; Luc Willemse, Naturalis en Roy Kleukers, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto's: Roy Kleukers (leadfoto: De Rhodos-saga (Saga rhodiensis) staat als Kwetsbaar op de Rode Lijst)