Als voorbereiding op een uitgebreid onderzoek volgend jaar naar het aanbod en de verspreiding van glasaal bij IJmuiden en langs intrekpunten op het Noordzeekanaal, heeft Rijkswaterstaat op 3 mei 3.000 glasalen voorzien van een kunstmatige bruine kleur en uitgezet in de Buitenhaven van IJmuiden. Het doel hiervan is te testen en of deze aaltjes kunnen worden teruggevangen bij de sluizen in IJmuiden en langs het Noordzeekanaal. De kleuring van de alen, waarvan de dieren geen last hebben, heeft plaatsgevonden door onderzoekers van Wageningen Marine Research.
Beroepsvisser Piet Ruijter, die de monitoring van de vispassage bij Halfweg uitvoert in opdracht van het hoogheemraadschap en Rijkswaterstaat, was al gewaarschuwd dat hij moest letten op de mogelijke aanwezigheid van de bruingekleurde glasaaltjes, net zoals vrijwilligers die twee maal per week met kruisnet monitoren langs negen locaties rondom het kanaal. Piet intensiveerde in mei zijn monitoring en ving dagelijks meer dan gemiddeld duizend glasalen, tot wel 8.000 stuks toe, die nadat ze geteld waren, ter plekke weer werden losgelaten. Deze aantallen bevestigen dat de vispassage bij Halfweg een belangrijk intrekpunt voor trekvis is naar het beheergebied van Rijnland.
Woensdag 17 mei trof Piet voor het eerst gekleurde glasalen aan in zijn fuik. De alen deden er dus dertien dagen over om bij IJmuiden de zeesluizen te passeren en de ruim 16 kilometer naar boezemgemaal Halfweg te overbruggen. Het is de eerste keer dat dit soort informatie voor het Noordzeekanaal bekend wordt.
De verhouding tussen het aantal gekleurde glasalen en het aantal niet-gekleurde glasalen dat bij Halfweg wordt aangetroffen geeft inzicht in de totale hoeveelheid glasaal die momenteel vanuit IJmuiden het gebied intrekt. Dit hopen we volgend jaar uitgebreid te onderzoeken. De monitoring laat eveneens zien hoe belangrijk migratieroutes zijn voor de aanvoer van jonge vis. Alleen als die voldoende groot is, en de vissen tussen verschillende watergebieden kunnen migreren, kunnen zich gezonde en evenwichtige vispopulaties ontwikkelen.
We tonen al enkele jaren aan dat deze vispassage cruciaal en succesvol is. De passage levert zodoende een bijdrage aan het herstel van de aal. Deze vissoort wordt momenteel in zijn voortbestaan bedreigd. De vispassage heeft daarnaast ook de belemmeringen voor andere soorten om te kunnen migreren verminderd. Dat is waarom we dit allemaal doen.
Rijkswaterstaat West-Nederland Noord, het hoogheemraadschap van Rijnland, hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Provincie Noord-Holland, gemeente Amsterdam, Havenbedrijf Amsterdam en Sportvisserij Midwest Nederland werken sinds 2012 samen aan een gemeenschappelijke aanpak om vrije vismigratie mogelijk te maken. De komende jaren zullen deze partijen een grootschalige gemeenschappelijke monitoring uitvoeren waarvan de glasaalmonitoring deel uitmaakt.
Tekst: Bart Schaub, hoogheemraadschap van Rijnland en Arjen Kikkert en Marco van Wieringen, Rijkswaterstaat West-Nederland Noord namens de samenwerking Ecologische Verbindingszone Noordzeekanaal en Ommelanden
Foto’s: Hoogheemraadschap van Rijnland