Is het nou een rund of een wisent?

In diverse natuurgebieden in Nederland leven inmiddels wisenten. Het Kraansvlak in Nationaal Park Zuid-Kennemerland was het eerste gebied waar de wisenten in Nederland werden geherintroduceerd. De dieren lopen op dit gebied, vlakbij Zandvoort, in een van oudsher afgesloten deel van ruim 300 hectare. Naast het wisentengebied ligt een ander begraasd duingebied waar Schotse hooglanders lopen, een runderras. Nog voordat de eerste wisenten uit Polen naar Nederland kwamen, zagen bezoekers de hooglanders al aan voor wisenten. Boswachters kregen geregeld te horen dat bezoekers alle kranten- en nieuwsberichten niet snapten, want ‘de wisenten liepen er toch al’, wijzend op de rustig herkauwende hooglanders in het bos.

Verwarring

Ook tussen Oss en Uden, in het Brabantse natuurgebied de Maashorst, leven wisenten. En ook daar verkeren bezoekers geregeld in verwarring. Beheerders krijgen daar geregeld de melding dat er ‘weer een wisent ontsnapt is’. Als ze dan gaan kijken, blijkt telkens dat op de bewuste plek taurossen aanwezig zijn; een runderras, net als Schotse hooglanders. Vaak betreft het stieren, die weliswaar indrukwekkend zijn, maar toch echt een andere soort dan de wisent.

Verschillende soorten

Wisenten en runderen zijn al zeker 200.000 jaar een andere soort. Wisenten zijn nauw verwant aan de Amerikaanse bizon, maar niet aan de runderrassen op de wereld. Zo zijn kruisingen van rund en wisent niet vruchtbaar en zijn koeien niet van een dergelijke kruising gediend. Ooit leefden meerdere soorten bizonachtigen in Europa naast het oerrund, de stamvader van alle gedomesticeerde runderrassen. De wisent is de enige die als wild dier behouden is gebleven. Het oerrund hebben we nog alleen maar in de vorm van vele honderden runderrassen verspreid over de hele wereld.

Hoe herken je een wisent?

Wisenten zijn wollig behaard en kunnen dan ook goed tegen lage temperaturen. Vooral hun voorkant is erg wollig. Hun dikke wintervacht wordt in het voorjaar geruid naar een dunnere zomerjas, maar ook daarin zien ze er wolliger uit dan de meeste runderen. Hun vacht heeft een donkerbruine kleur, die door zonlicht langzaam bleekt naar een wat grijzere of blondere kleur bruin. Dat is vooral goed te zien als de dieren in de rui zijn en de oude wol deels nog in plukken aan de nieuwe vacht hangt. De hoorns van wisenten zijn relatief kort, groeien naar boven en zijn vooral bij wisentkoeien sterk naar binnen gekromd. Ter hoogte van de schouders zijn de uitsteeksels van de wervels verlengd, zodat sterke spieren de zware kop gemakkelijk op kunnen tillen. Hierdoor kunnen ze niet alleen goed gras eten, maar ook behoorlijk hoog in bomen naar malse blaadjes zoeken. Wisenten staan daarnaast hoog op hun poten en zijn relatief smal. Ze hebben in tegenstelling tot rund en paard weinig onderhuids vet, wat hun smalle bouw verder benadrukt.

Meelsnuit van de tauros

Vergeleken met wisenten zijn runderen ronder gebouwd en hebben ze kortere poten. Dit verschilt per runderras en is vooral duidelijk bij Schotse hooglanders. Die hebben een lange roodbruine, donkerbruine, zwarte of blonde vacht, waarbij voor- en achterkant even sterk behaard is. Taurossen hebben een bruine of zwarte kleur en een korte vacht. Veel taurossen hebben een lichte ‘meelsnuit’ en een lichte streep over de rug of een zadelvormige lichtere flank, vervagend vanaf de rug naar beneden toe. Beide kenmerken zijn bij wisenten afwezig. Veel runderrassen, zoals taurossen en Schotse hooglanders, hebben breed uitstaande hoorns, die niet of nauwelijks naar binnen krommen, maar naar voren groeien en in uitgegroeide vorm veel langer zijn dan de hoorns van wisenten.

Grazers zijn belangrijk voor de natuur

Wisenten, paarden en runderen spelen een belangrijke rol in de natuur. Door hun gegraas en gesnoei voorkomen ze dat gebieden dicht groeien. Tegelijkertijd verspreiden ze plantenzaden via hun vacht of mest. Ze nemen zandbaden of maken stierenkuilen waar talloze insecten van profiteren, net als van de mest en de kadavers van de dieren. Precies zoals dat al honderdduizenden jaren het geval is in de natuur van Europa. Planten en dieren zijn op elkaar ingesteld en afhankelijk van elkaar. Dat is de reden waarom er in Nederland zoveel grote grazers in natuurgebieden lopen. Ze zijn goed voor de natuur en de soortenrijkdom. Wilt u wisenten, taurossen en Exmoor pony’s zelf zien? Bezoek dan de Maashorst of boek een excursie bij het Natuurcentrum De Maashorst in Slabroek.

Tekst en foto's: Leo Linnartz, ARK Natuurontwikkeling