Kamferalant berm

Nederlandse bermen kleuren geel

FLORON
17-SEP-2019 - Menig berm kleurt momenteel geel door onder andere Bezemkruiskruid en de wilde variant van Pastinaak. Beide soorten lijken dit jaar in grotere aantallen te verschijnen dan eerdere jaren. Vermoedelijk profiteren ze van de warmte en droogte van afgelopen twee jaar, waardoor veel grassen in bermen afstierven. Hierdoor is er meer plek gekomen voor kruiden die meer droogtebestendig zijn.

Droogteprofiteurs

Pastinaak en Bezemkruiskruid hebben een diepe beworteling waardoor ze toegang hebben tot water en niet, of in ieder geval veel minder, afhankelijk zijn van regenwater. Bezemkruiskruid is onmiskenbaar met haar vele bloemhoofdjes per plant en de smalle bladeren. Pastinaak heeft een scherm met vele kleine bloemetjes en heeft vrij grote enkelvoudig geveerde bladeren. Afgelopen voorjaar floreerden eenjarige voorjaarsbloemen ook al door de afwezigheid van grassen als gevolg van de droge zomer ervoor.

Bloeiwijzen van Pastinaak (links) en Bezemkruiskruid (rechts)

Boerenwormkruid is een andere veel geziene en droogtebestendige plantensoort. Deze composiet kenmerkt zich door haar bloemhoofdjes van één centimeter breed zonder lintbloemen, en de bladeren met spitse tot toegespitste bladslippen. Hoewel de plant giftig is voor vee, zijn verschillende insectengroepen afhankelijk van Boerenwormkruid. Als nectar- en stuifmeelleverancier is Boerenwormkruid belangrijk voor de Wormkruidbij. Voor larven van enkele vlinders (familie Bladrollers) is het een belangrijke voedselplant. De bloemen worden verder bezocht door een breed scala aan wilde bijen en zweefvliegen.

Boerenwormkruid met Icarusblauwtje

Snelwegplanten

Kamferalant heeft een typsiche kerstboomvormDe bermen van onze snelwegen kleuren in het voorjaar geel door Raapzaad en Koolzaad, in de zomer worden de witte schermen van Gevlekte scheerling steeds algemener, maar in de nazomer is de eer weer aan het geel bloeiend Bezemkruiskruid en Kamferalant. Sinds hun intrede in Nederland laten de laatste twee een bijzonder verspreidingspatroon zien: ze volgen onze snelwegen!

Het van oorsprong Zuid-Afrikaanse Bezemkruiskruid en de Zuid- en Midden-Europese Kamferalant zijn pioniers van droge, ietwat voedselrijke en verstoorde bodems die best een beetje stenig mogen zijn. In combinatie met het strooizout dat de middenberm inspoelt, voelen zij zich helemaal thuis langs de Nederlandse snelwegen en kunnen we verwachten dat verdere verspreiding van beide soorten verder gaat. Kamferalant lijkt momenteel nog een bijna exclusieve snelwegbewoner, terwijl Bezemkruiskruid behalve in 'gewone' bermen tegenwoordig ook in graslanden in de duinen en in het rivierengebied voorkomt.

De bloemen van Kamferalant vallen nauwelijks op en de plant is veel makkelijker te herkennen aan haar karakteristieke vorm die doet denken aan een kleine kerstboom.

Een relatief nieuwe verschijning langs de snelwegen is Venkel. De gele schermen van deze oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied afkomstige soort worden de laatste jaren steeds vaker waargenomen. De wilde plant groeit van nature onder andere op klifkusten, dus wat strooizout is geen probleem.

Verspreidingskaarten van Kamferalant en Bezemkruiskruid

Bloeiende bermen = veel insecten

Voor veel insecten vormen deze planten een waardevolle voedselbron en voortplantingsplek voordat de winter begint. Tegelijkertijd maken de planten ook graag gebruik van de diensten van insecten voor de bestuiving. Mochten we een milde herfst krijgen, dan kunnen deze planten tot ver in de winter doorbloeien.

Tekst: Leonie Tijsma en Ruud Beringen, FLORON
Foto's: Joop Verburg (leadfoto: kamferalant); Peter Meininger; Kristian Peters; Minne Feenstra
Kaarten: NDFF