Boerenwormkruid is een tot 1,20 meter hoge plant uit de composietenfamilie. Kenmerkend hiervoor is dat een “bloem” bestaat uit een bloemhoofd met tientallen kleine bloemen. De meeste bloemhoofden van boerenwormkruid hebben alleen buisbloemen. Kijk je goed, dan kan het zijn dat je bloemhoofden ontdekt waarvan de buitenste bloemen hele kleine lintbloemen hebben. Onmiskenbaar zijn ook de bladeren. Om ze maar even met botanische termen te omschrijven: het zijn 5 tot 25 centimeter lange, veerspletige tot veerdelige bladeren met lancetvormige, grof gezaagde slippen. Voor wie zich hier geen voorstelling bij kan maken: bekijk de foto. Mocht je in het veld nog steeds twijfelen of je Boerenwormkruid hebt gevonden, gebruik dan je neus. Boerenwormkruid heeft een sterk kruidige geur.
Boerenwormkruid wordt in Nederland vooral langs de rivieren, op dijken en in bermen, ruigten en braakliggende gronden gevonden. Hier groeit de soort op zonnige, voedselrijke zand- en kleibodems. Op plekken waar veel voedingsstoffen vrijkomen, zoals bij het inspoelen van meststoffen, aanspoelen van materialen op de rivieroever of het dumpen van afval, kan Boerenwormkruid in korte tijd enorm uitbreiden. Boerenwormkruid kan goed tegen weersextremen en past zich moeiteloos aan van natte naar droge en van warme naar koude omstandigheden en vice versa. In een verdorde berm waar veel grassen en eenjarige kruiden wegkwijnen, blijft Boerenwormkruid doorbloeien dankzij zijn lange wortelstokken. In mediterraniserend Nederland is Boerenwormkruid één van de plantensoorten die zich prima weet te redden in de steeds warmere en drogere zomers.
Veel soorten insecten maken dankbaar gebruik van de voeding-, nest- en overwinteringsmogelijkheden die Boerenwormkruid biedt. Meerdere soorten vlinders, snuitkevers en bloemwantsen zijn zelfs afhankelijk van Boerenwormkruid. Voor de biodiversiteit is het dus goed om deze soort in de berm of tuin te koesteren.
Regelmatig wordt Boerenwormkruid verward met Jakobskruiskruid. Deze laatste heeft een slechte reputatie bij veel paarden- en veehouders, vanwege de giftigheid van de plant. In de strijd om Jakobskruiskruid onder de duim te houden, sneuvelen regelmatig Boerenwormkruiden (overigens ook een giftige plant). Wie nog eens goed kijkt naar Jakobskruiskruid, ziet dat deze boerenkoolvormige bladeren heeft en bloemen met duidelijke buis én lintbloemen. Ook heeft Jakobskruiskruid een sterke bittere geur. Duinkruiskruid is het tweelingbroertje van Jakobskruiskruid dat tot verwarring kan leiden. In tegenstelling tot Jakobskruiskruid heeft Duinkruiskruid géén lintbloemen, maar wel de onmiskenbare boerenkoolvormige bladeren.
| Iedere week staat een plant, dier of schimmel centraal in De week van … Het is een initiatief van SoortenNL, hét kennisnetwerk voor wilde planten en dieren van Nederland. Een netwerk van organisaties die toegepast onderzoek doen en natuurgegevens verzamelen met hulp van duizenden vrijwilligers voor de bescherming van soorten en hun leefgebieden. Met die gegevens ontwikkelen we kennis over de staat van de natuur en verbeteren we beheer, beleid en betrokkenheid. |
Tekst: Leonie Tijsma en Baudewijn Odé, FLORON en SoortenNL
Foto’s: Hans Dekker, Saxifraga (leadfoto: bloemen van Boerenwormkruid); Ed Stikvoort, Saxifraga; Willem Braam; Bart Vastenhouw, Saxifraga; Esther Hegt