Boomkap

Burgers beschermen natuur met deze juridische instrumenten

Groene Bondgenoten
29-OKT-2025 - Hoewel een gezonde natuur cruciaal is voor ons allemaal, worden natuurbeschermingswetten vaak overtreden doordat de handhaving tekortschiet. Als burger sta je echter niet machteloos: je kunt opkomen voor de natuur door met een groep een burgerinitiatief te starten, met speciale juridische instrumenten handhaving af te dwingen en zo natuurschade te voorkómen.

Om een burgerinitiatief effectief te laten verlopen moet je de weg weten in de wirwar van wetten, regels en juridische mogelijkheden. Stichting Advocaat van de Aarde wijst je die weg: met gratis advies en een uitgebreide kennisbank vol belangrijke juridische instrumenten, zoals het Woo-verzoek, het Handhavingsverzoek en de Voorlopige voorziening.

Vraag om openbaarmaking van plannen

Heb je onvoldoende toegang tot overheidsinformatie over plannen in de natuur? Via de Wet open overheid (Woo) kun je, met het Woo-formulier, een verzoek indienen tot openbaarmaking van die informatie. Als de overheid niet reageert,  kun je een ingebrekestelling sturen, en daarna een beroep niet tijdig beslissen instellen bij de rechtbank. Denk je dat de overheidsinstantie niet onder de indruk is van je verzoek? Vraag de rechter om een dwangsom.

Algenrijk water

Handhavingsverzoek: om in te grijpen bij overtredingen

Een handhavingsverzoek kun je inzetten bij een mogelijke overtreding van een wet binnen het bestuursrecht, zoals bomen kappen zonder vergunning, vervuild water lozen in een natuurgebied of dieren verstoren in hun leefgebied. De overheid móet het handhavingsverzoek in behandeling nemen en, als het inderdaad een overtreding is, handhaven.

Voorlopige voorziening: spoedmaatregel via de rechtbank

Een voorlopige voorziening kun je aanvragen tijdens een rechtszaak, als er een probleem is dat niet kan wachten tot de rechtszaak is afgerond omdat er onomkeerbare schade kan ontstaan. Denk aan een projectontwikkelaar die vergunning vraagt om bomen te kappen. Zodra die vergunning wordt verleend, kun jij bezwaar aantekenen, maar intussen mag de projectontwikkelaar gaan kappen. Een voorlopige voorziening voorkomt dat. Daarmee zorg je voor kostbaar uitstel – en hopelijk afstel. Het is niet makkelijk om een voorlopige voorziening te krijgen van de rechter. Maar de deskundigen van Advocaat van de Aarde denken graag met je mee, zonder kosten.

Vervuild water

Samen sterker

Advocaat van de Aarde werkt nauw samen met Groene Bondgenoten – een netwerk dat mensen verbindt die hun omgeving groener, gezonder en biodiverser willen maken. Met de kracht van vrijwilligers worden initiatieven ondersteund die zich inzetten voor de bescherming van natuur, zowel in de stad als op het platteland.

Meer informatie

Tekst: Stichting Advocaat van de Aarde
Beeld: Rob Janmaat