Bosbodemonderzoek

Bosbodemonderzoek Gelderland: inzicht in bodemgesteldheid Gelderse bossen

Bosgroepen
12-MEI-2020 - Dit voorjaar zijn de Bosgroepen gestart met een onderzoek naar de bodemkwaliteit van bossen in Gelderland. Het onderzoek gebeurt op verschillende meetlocaties in een lijn van de Veluwe via de IJsselvallei naar de Achterhoek. We kijken daarbij naar de huidige bosbodem, maar ook naar het maaiveld van zeventig tot honderd jaar geleden, dat we vinden onder oude hout- en wildwallen.

Met het onderzoek krijgen we meer inzicht in de bodemgesteldheid onder bossen in Gelderland, rekening houdend met actuele én historische bodemeigenschappen. En daarmee ook beter inzicht in de opties voor huidig en toekomstig natuur- en bosbeheer.

Bosbodemboek in vier representatieve boslandschappen

Het onderzoek kan niet zonder het graven van een aantal diepe kuilenUitgebreid onderzoek op ongeveer twintig verschillende meetlocaties geeft inzicht in het karakter van vier representatieve boslandschappen binnen het gebied. Deze inzichten verschijnen uiteindelijk in een Bosbodemboek.

Voor elk boslandschap geeft het Bosbodemboek een standplaatskarakterisering (geologisch substraat, bodemtype, humustype, vegetatiekenschets vanuit de boomlaag, struiklaag en kruidlaag), een bodemchemische typering (voedselrijkdom en bufferend vermogen) en inzicht in de bodemchemische verschuivingen in de tijd (vergelijking bodemchemie actuele bosbodem en fossiele bodem onder houtwal). Zo wordt de resistentie van de bodems tegen verzuring in beeld gebracht. En ontdekken we ook hoe de bodemgesteldheid was voor de snelle stijging van stikstof- en zwaveluitstoot vanaf de jaren 50.

Praktische methodiek

Het onderzoek levert ook een praktische methodiek waarmee terreinbeheerders zelf (of onder begeleiding) hun bossen kunnen ‘diagnosticeren’. Daarmee kunnen ze vervolgens een passend doel en zinvolle en haalbare beheermaatregelen kiezen voor hun bos. De methodiek geeft zo een basis voor beheervisies, -plannen en uitvoering.

Achtergrond bosbodemonderzoek

Keileem in de bodem bij RatumDe bossen, vooral op de zandgronden, hebben het zwaar. De biodiversiteit loopt terug, en er vindt eikensterfte plaats. Natuurbeheerders werken hard om de conditie van de bossen te verbeteren, bijvoorbeeld door het inbrengen van loofbomen die beter strooisel opleveren, het gebruik van steenmeel of het dempen van rabatten. Die daadkracht heeft als risico dat te snel doorgepakt wordt naar (generieke) maatregelen, zonder dat bekend is wat en hoe groot de problemen op specifieke locaties zijn en welke mogelijkheden er zijn om deze op te lossen.

Vanuit de historische bodemkenmerken van het bos kan een referentie worden opgesteld van de periode vóór de problemen van verzuring, vermesting en verdroging. En dat biedt aanknopingspunten om te bepalen, voor specifieke locaties, of en hoe deze knelpunten op te lossen zijn. ‘Fossiele bodems’, te vinden onder oude houtwallen, zijn het vertrekpunt voor een goede diagnose van de knelpunten en de potenties van het bos en daarmee voor een effectiever bos- en natuurherstel.

Vitaliteit en biodiversiteit vergroten

De bedoeling is dat beheerders van de bossen met het uiteindelijke resultaat, het boek en de methodiek, goed afgewogen beslissingen kunnen nemen over het bosbeheer, om de vitaliteit van bossen en daarmee de biodiversiteit in Gelderland te vergroten. Wanneer de resultaten bekend zijn, koppelen we die ook hier nog graag (beknopt) terug.

Dit project is mogelijk gemaakt dankzij subsidie van de provincie Gelderland, een bijdrage uit het Nora Croin Michielsen Fonds van SBNL Natuurfonds en de medewerking en bijdragen van de terreinbeheerders bij wie het onderzoek wordt uitgevoerd.

Tekst: Bosgroepen
Foto’s: Gerry Bulten, Bosgroepen (leadfoto: ecologen Ariët Kieskamp en Harm Smeenge (Bosgroepen) aan het werk in Ratum)