Grauwe kiekendief broedt eindelijk weer eens in Overijssel

Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels, Natuurmonumenten
28-AUG-2020 - In 2011 was het laatste broedgeval van grauwe kiekendieven in Overijssel. Nu, bijna tien jaar later, heeft er weer een paartje succesvol gebroed, nabij het Overijsselse stadje Ootmarsum. De grauwe kiekendieven kozen daar voor een perceel extensief grasland in natuurgebied Ottenshagen van Natuurmonumenten, een gebied speciaal ingericht voor broedende weidevogels.

Een eeuw geleden was de grauwe kiekendief nog een algemene vogel in Nederland die vooral broedde op woeste gronden en in de roggevelden van onder andere Overijssel. Het laatste broedgeval van deze soort in deze provincie dateert echter alweer uit 2011. Daarvoor was het zelfs veertig jaar geleden dat deze karakteristieke kiekendief in Overijssel tot broeden kwam. Het broedgeval in 2011 was destijds in Kloosterhaar, ongeveer 25 kilometer verwijderd van de nestlocatie dit jaar. Naar aanleiding hiervan schreef Johan Poffers samen met GKA een uitgebreid artikel voor Vogels in Overijssel 2011.

Tussen de weidevogels

Het landschap rond Ootmarsum is vrij kleinschalig met relatief kleine percelen, zandwegen, oude eiken en bosjes; heel anders dan de grootschalige open akkergebieden van Flevoland, Friesland en Groningen. De grauwe kiekendieven kozen ervoor om in het natuurgebied Ottershagen van Natuurmonumenten te broeden, een gebied dat speciaal is ingericht voor broedende weidevogels. Het paartje had hun nest gebouwd in een perceel extensief grasland, met veel timotee als grassoort. Een bijzondere keuze, want de meeste grauwe kiekendieven in Nederland broeden in landbouwgewassen als wintergraan of luzerne.

Half mei werden de vogels ontdekt door Jan Nijmeijer van Vogelwerkgroep De Grutto. Hij zag het vrouwtje met plukken gras richting nestlocatie slepen. Een dag later werden er ook prooioverdrachten gezien. Jan Nijmeijer meldde zijn waarnemingen aan de bevriende Vogelwerkgroep Heemkunde Ootmarsum, die de weidevogels in het gebied monitoren. Vanaf dat moment heeft de coördinator van de vogelwerkgroep het paartje nauwlettend gevolgd.Prooi-overdracht van man en vrouw grauwe kiekendief nabij Ootmarsum in Overijssel dit jaar

Groningse vrouw

Op 21 mei werd er een foto gemaakt van het grauwe kiekendief-vrouwtje waarop haar gele ring was af te lezen met de code 1|V. Het bleek een vogel uit het tweede kalenderjaar te zijn. In 2019 was zij geringd als nestjong bij het plaatsje Noordbroek in de provincie Groningen. De terugmelding van Vogelwerkgroep Heemkunde Ootmarsum was dus ook gelijk de eerste terugmelding van deze vogel.

Bescherming door samenwerking

Er is vrijwel direct contact gezocht met Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels en Natuurmonumenten, en in goed overleg is besloten hoe dit broedgeval de beste slagingskans geboden kon worden. Zo is er door Natuurmonumenten een stroomraster om het gehele perceel geplaatst, normaal gebruikelijk bij het beschermen van weidevogelnesten tegen grondpredatoren zoals vos en marterachtigen, maar ook om katten en honden op afstand te houden. Ook hebben zij het maaien van dit perceel uitgesteld tot het vertrek van de jonge grauwe kiekendieven uit het nestperceel.  

De weidevogelpopulatie hoefde zich geen zorgen te maken over deze slanke roofvogel. Het hoofdvoedsel van een grauwe kiekendief bestaat namelijk voor het grootste deel uit veldmuizen, aangevuld met kleine zangvogels en grote insecten. Tegen de tijd dat de jongen uit het ei kwamen en de meeste prooien aangebracht moesten worden, was het weidevogelseizoen al grotendeels voorbij.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Dronebeelden van het nest om zo te controleren of de jongen er goed uitzien en hoe oud ze ongeveer zijn (Bron: Jacco Veldschoten)

Uitvliegen en op weg naar Afrika

Eind juni zijn de jongen na een broedperiode van dertig dagen uit het ei gekropen. Half juli was via dronebeelden (zie video hierboven) te zien dat het paartje drie jongen had die in goede gezondheid verkeerden. Voor alle betrokkenen was het een geweldige gewaarwording dat alles zo voorspoedig verliep.

De drie jonge grauwe kiekendieven in het nest in extensief grasland in Overijssel

Op 21 juli zijn de drie jongen door Grauwe Kiekendief - Kenniscentrum Akkervogels geringd. Het betrof twee vrouwtjes en een mannetje die alle drie goed op gewicht waren en zich in alle opzichten goed ontwikkelden. Vanaf 1 augustus waren alle drie de jongen vliegvlug (zie video hieronder) en waren er prooioverdrachten tussen de jongen en de ouders. Op 16 augustus zijn de drie jonge grauwe kiekendieven voor het laatst in Ottershagen waargenomen. Ze zullen nu ongeveer zijn begonnen aan hun lange reis naar het overwinteringsgebied in de Sahel in Afrika.

Of de kiekendieven volgend jaar ook weer terug zullen keren in Overijssel is nog maar de vraag. In het verleden is gebleken dat dit zeker niet vanzelfsprekend is. Met hoopvolle verwachting wordt er uitgekeken naar het volgende broedseizoen.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

De jonge inmiddels uitgevlogen grauwe kiekendieven in Overijssel (Bron: Robert Westerhof)

Tekst: Robert Westerhof, Vogelwerkgroep Heemkunde Ootmarsum;
Jitty Hakkert, Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels;  Maarten Olde Scholtenhuis, Natuurmonumenten
Foto's en filmpje van de jonge grauwe kiekendieven: Robert Westerhof
Dronebeelden: Jacco Veldschoten