Waterspitsmuis eindelijk definitief vastgesteld in Flevoland
ZoogdierverenigingDe waterspitsmuis (Neomys fodiens) is een zeldzame muis die in lage dichtheden voorkomt in moerasgebieden en gebieden met kwel of stromend water. Deze muis zoekt zijn eten langs de oever of zelfs in het water. Slakken, wormen, libellenlarven en andere watergebonden insecten vormen het hoofdvoedsel. Daarmee is de waterspitsmuis een goede ambassadeur van schoon water met een vrij rijke oeverbegroeiing.
Onvindbaar in Flevoland
De laatste onbetwiste waarneming van een waterspitsmuis in Flevoland stamt uit 1980. Dit ging om een stukje schedel in een braakbal van een kerkuil uit de Oostvaardersplassen. Er zijn meer waarnemingen van zulke schedelresten in braakballen, maar het is onduidelijk waar de spitsmuizen gevangen zijn. Sinds 1980 zijn er ook andere waarnemingen gedaan van waterspitsmuizen in Flevoland, maar zonder hard bewijs dat de muis ook daadwerkelijk in het gebied voorkomt. Voor 1980 zijn er wel veldwaarnemingen van waterspitsmuizen gedaan maar nooit met foto’s, film of een betrouwbare omschrijving. Verwarring met een andere spitsmuissoort is snel gemaakt. Reden dus om voorzichtig te zijn met alleen zichtwaarnemingen.
Landschapsbeheer Flevoland is er al jaren van overtuigd dat de waterspitsmuis voorkomt in Flevoland, maar een waarneming met bewijs bleef dus uit. Medewerkers van het landschapsbeheer hebben meerdere keren geprobeerd de muis te vinden, met behulp van vallen waarin de muizen blijven leven. Die acties leverden geen vangsten op.
Slootkanten spitsmuisvriendelijk
Toen Jan Nagel bezig was met de controle van nestkasten voor torenvalken reed hij over een erf nabij de dijk in Creil. Hij zag een spitsmuis lopen op het betonpad, wat hem verbaasde. Vanuit de auto filmde hij de muis, zich niet beseffende dat het om de illustere waterspitsmuis ging. De eerste gedocumenteerde waarneming in meer dan veertig jaar in Flevoland! Voor de volledigheid is het filmpje voorgelegd aan de Zoogdiervereniging waar inderdaad werd bevestigd dat het om een waterspitsmuis gaat. Daarmee is Flevoland de laatste provincie waar deze soort (gedocumenteerd) vastgesteld is.
Waterspitsmuis in Creil (Bron: Jan Nagel)
Het waterschap Zuiderzeeland is al sinds 2017 bezig met het aanleggen van natuurvriendelijke oevers in de grotere tochten en vaarten, waardoor de randvoorwaarden voor waterspitsmuizen sterk zijn verbeterd. Een leuk detail van de recente waarneming is dat deze is gedaan bij twee agrariërs die het talud van hun kavelsloot recent afvlakten. Het water heeft zo meer ruimte om goed afgevoerd te worden. Een mooi bijkomend effect is dat dieren makkelijker in en uit de sloot kunnen komen, en dat er in de slootkant een diverse vegetatie kan ontstaan. Ook voor de insecten in het water zijn de omstandigheden verbeterd omdat er meer licht in de sloot komt. Meer natuurvriendelijke oevers kunnen de waterspitsmuis zeker helpen.
Tekst: Zoogdiervereniging
Foto: Wesley Overman
Filmpje: Jan Nagel