Dophei

Dopheigalmug: een nieuwe soort voor Nederland

Bosgroepen
31-AUG-2022 - Op 29 juni ontdekte onze ecoloog Maarten Immerzeel tijdens veldwerk een vreemd uitziende plant van gewone dophei. Bij het raadplegen van de website 'Plantparasieten van Europa' bleek de vergroeiing veroorzaakt door de galmug Wachtliella ericina, een voor Nederland nieuwe soort. Hans Roskam, gallenexpert en auteur van ‘Plant Galls of Europe’, bevestigde de determinatie na het zien van de foto’s.

De nieuwe dopheigalmug (Wachtliella ericina) komt verspreid over Europa voor, maar kent het zwaartepunt van haar verspreiding in de (sub)mediterrane klimaatzone. Er zijn waarnemingen bekend uit onder andere Italië, Spanje, Portugal en het zuiden van Frankrijk. Ook in Noord-Afrika en Turkije komt de soort voor. De dichtstbijzijnde bekende vindplaatsen zijn in Groot-Brittannië, waar ten zuiden van Londen een populatie voorkomt, en in Denemarken, waar een waarneming in het noorden van het land bekend is. In onze buurlanden is het voorkomen van Wachtliella ericina niet vastgesteld.

De door Wachtliella ericina vergroeide dopheide

Leefwijze

De dopheigalmug is een soort uit de familie van de galmuggen. Larven van galmuggen leven in verschillende plantensoorten waar ze leven in gallen; vergroeiingen die ze veroorzaken aan deze planten. Van het geslacht Wachtliella komen in Nederland nu vijf soorten voor, inclusief Wachtliella ericina. De meeste van deze soorten zijn (vrij) zeldzaam. Alleen de veenwortelgalmug (Wachtliella persicariae) is vrij algemeen. Deze soort maakt opvallende gallen op de bladeren van veenwortel en andere perzikkruiden. De dopheigalmug maakt, zoals de naam al aangeeft, gallen op dopheide (Erica). De in Nederland gevonden gallen groeiden op gewone dophei (Erica tetralix). In het buitenland wordt de soort vooral op andere soorten dophei aangetroffen. De larven van Wachtliella ericina zorgen voor vergroeiingen aan zowel de bladeren als de bloemen van hun waardplant.

Veenwortel met vergroeiingen door veenwortelgalmug

Waar er één is…?

Het ontdekken van deze voor Nederland nog onbekende soort roept een aantal vragen op. Heeft de soort zich nieuw in ons land gevestigd? Of kwam de soort hier al langere tijd voor en is deze door zijn niet al te opvallende voorkomen gewoon niet eerder opgevallen? Als de soort hier nieuw is, is deze hier op eigen kracht gekomen vanuit omringende populaties? Of is zij met potplanten of vakantieverkeer in Nederland terechtgekomen? De gevonden exemplaren bevinden zich op Landgoed Gerven, even ten noorden van Voorthuizen, in een slecht toegankelijk gebied. Hier kan de soort in ieder geval gemakkelijk over het hoofd zijn gezien. Misschien komt de soort op meer plekken voor en kan dit artikel mensen stimuleren op zoek te gaan (mits opengesteld terrein) naar gallen op dophei!

Meer informatie

Tekst: Bosgroepen
Foto’s: Maarten Immerzeel, Bosgroepen; Wouter Bosgra, ATKB