Stap dichter bij geavanceerde monitoring van onze biodiversiteit

Biodiversiteit is essentieel voor gezonde ecosystemen, die ons voorzien van voedsel, gezondheid, energie, schoon water en andere diensten. Helaas laten de gegevens die we nu hebben een zorgwekkend beeld zien: de biodiversiteit neemt af en er vinden grote verschuivingen plaats. De huidige monitoring schiet tekort om hier een goed beeld van te krijgen, omdat de metingen niet gestandaardiseerd zijn en ze niet snel genoeg plaatsvinden om veranderingen direct te volgen. Overheden, bedrijven en de maatschappij hebben dringend duidelijke informatie nodig over de huidige staat van de natuur. Alleen zo kan er effectief beleid worden gevoerd om het verlies van biodiversiteit tegen te gaan. De financiering voor het initiatief 'Automated Biodiversity Monitoring' (ABM), vanuit de FTO-subsidie van de Rijksoverheid, biedt een direct antwoord op deze dringende behoefte.

Infrastructuur met sensoren en AI

Het ABM-initiatief richt zich op de realisatie van een infrastructuur voor geautomatiseerde biodiversiteitsmonitoring op nationaal, regionaal en landelijk niveau. Deze infrastructuur zal gebruikmaken van slimme technologieën, zoals sensoren en AI, om de biodiversiteit snel en op grote schaal te meten. Dit biedt een efficiënte en kosteneffectieve aanpak.

Prof. dr. Vincent Merckx, hoofdaanvrager van het initiatief en wetenschappelijk directeur van Naturalis, legt uit: “Binnen dit initiatief hoeven we niet opnieuw het wiel uit te vinden. Bij Naturalis hebben we samen met verschillende partijen baanbrekende technieken ontwikkeld voor het herkennen en monitoren van soorten. We gaan die kennis en techniek nu opschalen om een nationale dienst te creëren. Samen met onze partners, TNO, RIVM en Rijkswaterstaat, zetten we autonome veldstations in, die op een centraal AI-systeem worden aangesloten. Op die manier kunnen we de biodiversiteit van heel Nederland in kaart brengen.”

Innovatie door samenwerking

TNO gaat zich bezighouden met de technische ontwikkeling, specifiek de sensoren, van deze veldstations. RIVM en Rijkswaterstaat richten zich op het plaatsen van de stations in hun meetnetwerken. Naturalis zal zich bezighouden met de techniek en het systeem, ook wel de ‘infrastructuur’ genoemd, waar deze stations op zullen aansluiten.

Henrik Cornelisson van de Ven, senior wetenschapper bij TNO, benadrukt de bredere impact: “TNO is trots dat wij het uitstekende werk van Naturalis mogen ondersteunen. Met onze expertise in onder meer sensornetwerken en technologievalorisatie versterken wij de slagkracht van het project. Door samen te werken, kunnen we niet alleen de monitoring van biodiversiteit naar een hoger niveau tillen, maar ook waardevolle data genereren, die helpt om transities zo vorm te geven dat ze optimaal zijn voor biodiversiteit in Nederland.”

De plaatsing van de stations door RIVM en Rijkswaterstaat is cruciaal voor de dataverzameling. Andries Hof, senior wetenschappelijk medewerker van het RIVM, is positief over de aanpak: “Door biodiversiteit en milieukwaliteit op dezelfde plekken slim te meten, krijgen we meer inzicht in effectieve maatregelen voor het verbeteren van de biodiversiteit.”

Ook Ingeborg Absil, directeur bereikbaarheid en netwerkkwaliteit bij Rijkswaterstaat, is enthousiast over de samenwerking: “Rijkswaterstaat staat bekend als beheerder van asfalt, maar het beheert ook veel natuur én ruim 18.000 hectare aan bermen langs het rijkswegennet. ABM biedt waardevolle data in ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de veiligheid op de weg. Ik ben ervan overtuigd dat, waar nodig, we natuurontwikkeling en natuurbescherming nog beter hand in hand kunnen laten gaan met het veilig en bereikbaar houden van ons land.”

Een schaalbaar systeem

Wat het ABM-initiatief bijzonder maakt, is dat het een schaalbaar systeem is dat door diverse partijen in heel Nederland kan worden ingezet. Dit varieert van lokale overheden tot bedrijven. Het doel is om het Nederlandse bedrijfsleven en de gehele maatschappij te ondersteunen. Ook de gestandaardiseerde aanpak is opvallend. Dit zorgt ervoor dat de gegevens van hoge kwaliteit en vergelijkbaar zijn. Dat maakt een betrouwbaar en volledig beeld van onze natuur mogelijk, voor alle gebruikers. 

Onderdeel van een groter geheel

Naturalis bouwt al langer aan een baanbrekende, digitale infrastructuur voor soortenherkenning, om de biodiversiteit bijna in realtime te monitoren. “Zie het als een soort ‘Buienradar’ voor de biodiversiteit," zegt Merckx. “Dit ABM-initiatief vormt een belangrijke schakel binnen het grotere geheel. We zijn, dankzij projecten als ARISE, eDentity en BGE, al heel ver met DNA-technieken, maar nog wat minder op het gebied van de AI-kant. Met ABM schalen we op en zetten we daarop in.”

Tekst: Naturalis Biodiversity Center, ook namens TNO, RIVM en Rijkswaterstaat
Beeld: Getty Images (leadfoto: conceptuele weergave, ABM zal gebruik maken van slimme technologieën, zoals sensoren, AI en DNA-technieken, om de biodiversiteit snel en op grote schaal te meten); Naturalis Biodiversity Center