Natuurjournaal 15 november 2022

Herfst en winter in het bos, daarbij hoort het geluid van het goudhaantje. De hoge piepjes klinken vaak ineens uit de bomen, als er een groepje goudhaantjes als pingpongballetjes door het bos stuitert. De kleine vogels wegen niet meer dan een muntje van twintig cent. In het voorjaar en de zomer zie je ze eigenlijk alleen in naaldbossen, vooral sparrenbos. Maar vanaf het najaar verspreiden ze zich en zie je ze ook in loofbossen, parken en tuinen. Ook komen er veel goudhaantjes bij die hier komen overwinteren. De toestroom verschilt per jaar, maar lijkt dit jaar wel mee te vallen.

Als dikke puisten zitten echte tonderzwammen stevig vast op de stam van berken en beuken. De echte tonderzwam is een parasiet, die toeslaat als een boom verzwakt is. De paddenstoel groeit rustig een paar jaar door op de boom, die door witrot steeds verder verzwakt. Als de boom dood is en omvalt, gaat de tonderzwam verder met het opeten van het dode hout. Tenzij er iemand met de zwam vandoor gaat. Larven van verschillende soorten kevers en sluipwespen leven in de tonderzwam en eten binnenin van het vruchtvlees. Vroeger was het ook voor mensen een nuttige paddenstoel. Het vruchtlichaam van jonge exemplaren werd toen gebruikt als tondel, dat vroeger dan ook tonder heette. De hoed van de tonderzwam zelf is juist heel vuurbestendig, handig bij bosbranden.

Tekst: Nienke Lameris, NatureToday.nl
Foto's: Bart Vastenhouw, Saxifraga; Jan Nijendijk, Saxifraga