Graslandvlinders blijven achteruitgaan

Er komen in Europa zo’n 500 soorten dagvlinders voor. Zij zijn de populairste insecten. Ze worden al meer dan vijftig jaar systematisch geteld, eerst alleen in Engeland, maar sinds 1990 in een groeiend aantal landen in Europa – en ook steeds meer daarbuiten. In 2023 werden op 5882 plekken vlinders geteld in 30 landen waaronder alle EU-landen. Dankzij al die tellingen – die soms al tientallen jaren op dezelfde plekken gedaan worden – kunnen we zien hoe het met de verschillende soorten gaat en kunnen we indicatoren maken.

Binnen de nieuwe Natuurherstelverordening is in artikel 11 speciale aandacht voor graslandvlinders, die gezien worden als een van de graadmeters voor herstel van landbouwecosystemen. Er is een speciale graslandvlinderindicator ontwikkeld die 17 Europese soorten omvat, waarvan er 12 in Nederland voorkomen. Een van die graslandvlinders is de argusvlinder. Vooral in de zuidelijke helft van Europa kan deze soort nog veel gezien worden (zie figuur hierboven). In Nederland zijn de aantallen argusvlinders sinds 1992 met meer dan 98 procent afgenomen; ook bij ons was dit ruim dertig jaar geleden een veel talrijkere soort. In de Europese Unie als geheel is de achteruitgang minder groot dan bij ons (60 procent), waarbij de achteruitgang in het noorden van de EU groter is dan in het zuiden.

In het kader van het project 'Expanding Monitoring of Butterflies for Restoration And Conservation across Europe 2021-2026' (EMBRACE) zijn de trends in de EU voor de 17 soorten van de graslandvlinderindex berekend en samengevoegd tot een graslandvlinderindex (zie figuur hierboven). Eurostat heeft deze resultaten gebruikt in de 2025-editie van hun 'Sustainable development in the European Union - Monitoring report on progress towards the SDGs in an EU context' (pdf: 26,9 MB). Dit rapport laat zien waar de Europese Unie staat op de weg naar de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG's). Van de 17 indicatoren in dit rapport laat die over landleven – SDG 15 ‘Life on land’ – een dalende trend zien: er komen steeds minder boerenlandvogels en graslandvlinders. De aantallen van 17 soorten graslandvlinders daalden gemiddeld met ruim 50 procent ten opzichte van 1991. Hiermee komen de aantallen van deze soorten vlinders uit op het laagste niveau sinds het begin van de telling.

Tekst: Chris van Swaay, De Vlinderstichting; Sue Collins, BCE; Reto Schmucki, UK CEH; Richard Fox, BC UK; Cristina Sevilleja, De Vlinderstichting & BCE; en Irma Wynhoff, De Vlinderstichting & BCE
Beeld: Kars Veling (leadfoto: een van de graslandvlinders: het groot dikkopje (Ochlodes sylvanus)); EMBRACE / BCE