Op zoek naar dinosaurussen: Naturalis op expeditie in Wyoming

Naturalis Biodiversity Center staat bekend om zijn uitzonderlijke dinosaurusfossielen, met als beroemdste voorbeeld T. rex Trix. Dinosaurussen zijn nog altijd razend populair bij jong en oud, en de dinozaal is dan ook een publiekslieveling die veel bezoekers trekt. Op dit moment presenteert Naturalis een wereldprimeur: een kudde van vijf Triceratopsen is tot eind augustus te zien in een tijdelijke tentoonstelling. Deze dinosauriërs zijn tussen 2015 en 2019 door Naturalis opgegraven en vormen een mooie uitbreiding van de collectie. Maar dinosaurussen opgraven gebeurt niet alleen om ze tentoon te stellen.

De huidige opgraving

Een team van paleontologen en preparateurs van het Dinolab van Naturalis is momenteel bezig met het opgraven van fossielen op een locatie in Wyoming (VS), die bekendstaat als de Jurassic Mile. Deze rijke vindplaats levert elk jaar weer bijzondere fossielen op, met een verscheidenheid aan verschillende dinosaurussoorten. Panos Skandalos, projectcoördinator dinosaurussen bij Naturalis, is enthousiast over de opgraving: “Wyoming is een van de bekendste plekken ter wereld om dinosaurussen op te graven. Dankzij onze samenwerking met het Children’s Museum of Indianapolis konden we hier aan de slag. De paleontologen van Naturalis wilden de kans om met onze collega’s op deze bijzondere locatie te werken natuurlijk niet missen.”

Een groot avontuur

Wyoming is een van de minst dichtbevolkte staten van de Verenigde Staten. Een van de redenen daarvoor is het barre klimaat. In de winter, met zware sneeuwval en felle wind, wordt graven praktisch onmogelijk. Dit betekent dat het team erg voorzichtig moet zijn met het plannen van de opgravingen, vertelt Erwin Zethof, preparateur bij Naturalis: “De beste tijd om te graven is daarom in de zomer, wanneer het weer aangenaam is en niet te nat. Toch betekent dit dat we vaak werken bij temperaturen van meer dan 30 graden Celsius, en soms worden we getroffen door zware onweers- en hagelbuien. Best een avontuur als je buiten kampeert.”

De inspanningen van het team onder deze hitte zijn dit jaar zeker niet voor niets geweest. Het is een zeer productief seizoen geweest, vertelt Zethof enthousiast: “We hebben veel fossielen gevonden. Tot wel vijfhonderd van verschillende dinosaurussoorten. Vooral langnek-sauropoden. Welke soorten het precies zijn, moet nog worden vastgesteld. Eerst moeten we de botten prepareren in het Dinolab van Naturalis. Sommige botten zijn makkelijk te herkennen, terwijl andere subtielere kenmerken hebben waar we rekening mee moeten houden. Naast botten vonden we ook tanden van zowel planten- als vleesetende dinosaurussen en zelfs dinosaurussporen.”

Waarom niet gewoon dinosaurussen kopen?

Zoals Zethof en Skandalos kunnen bevestigen, is het opgraven van dinosaurussen hard werken. Dus waarom onderneemt Naturalis deze opgravingen elk jaar, terwijl het ook mogelijk is om een volledig geprepareerde dinosaurus te kopen? Edwin van Huis, algemeen directeur van Naturalis, heeft een heel eenvoudig antwoord: “Naturalis heeft niet het geld om dinosaurussen op een veiling te kopen. Ze zijn ontzettend duur. Laatst werd er bijvoorbeeld een Stegosaurus verkocht voor 45 miljoen dollar.”

Maar het draait niet alleen om geld. Het opgraven van dinosaurussen heeft een hoge wetenschappelijke waarde voor het instituut. En het is ook veel leuker, aldus Van Huis. “Het is veel spannender om zelf op zoek te gaan naar dinosaurussen en ze op te graven. Bovendien leren we op deze manier veel meer over de dinosaurussen en hun leefomgeving. Dit jaar bestuderen de paleontologen de geologie van het gebied en onderzoeken ze ook de zoogdieren die samen met de dinosaurussen in dat gebied leefden. Over die zoogdieren is weinig bekend, en ik verwacht dat hieruit belangrijke wetenschappelijke publicaties zullen voortkomen.”

De relevantie van dinosaurussen

Hoewel het belangrijkste doel van de opgraving is om de Jura-giganten zelf en de wereld waarin ze leefden te bestuderen, heeft paleontologie een bredere betekenis dan alleen het onderzoeken van het verleden. “De studie van de biodiversiteit van onze planeet beperkt zich niet tot de wereld van vandaag. Paleontologie, en in ons geval de Jurassic Mile, kan ons antwoorden geven over de klimatologische omstandigheden uit het verleden die ons kunnen helpen toekomstige problemen beter te begrijpen”, legt Skandalos uit.

Volgens Van Huis kunnen de dinosaurussen zelf ook fungeren als ambassadeurs voor natuurhistorische musea en de wetenschap in het algemeen: “Dinosaurussen spreken zowel jong als oud enorm aan, een breed publiek. Ze zorgen ervoor dat veel gezinnen ons museum bezoeken en daarna ook de rest van het museum verkennen. Dinosaurussen zijn ook heel geschikt om uit te leggen hoe wetenschap werkt: nieuwsgierigheid, avontuur en onderzoek komen hier allemaal samen.”

Afronden en inpakken

Nu het seizoen voor het graven naar dinosaurussen ten einde loopt, werkt het team hard om de grote hoeveelheid fossielen die ze hebben gevonden mee terug te nemen. Het vrijleggen van de botten gebeurt door zorgvuldig rondom de fossielen te graven, ze te verstevigen met lijm en ze vervolgens in gipsverbanden te wikkelen, zodat ze tijdens de lange reis terug naar Nederland goed beschermd zijn. “We zijn nu bezig met het afronden van ons veldseizoen, waarbij we proberen zoveel mogelijk fossielen in te pakken voordat we terug naar huis gaan”, zegt Zethof. Een flinke klus na zo’n vruchtbare zomer. “De botten zijn zo talrijk dat het een uitdaging is om de gipsverbanden klein en hanteerbaar te houden.”

Van Huis is erg tevreden over de fossielen die tot nu toe op de Jurassic Mile zijn gevonden. “We hebben al behoorlijk wat botten van een Diplodocus en een Camarasaurus gevonden. Dat is dezelfde soort als de langnek die in ons museum staat. Vorig jaar ontdekten we meerdere botten van een Allosaurus, de grote vleeseter uit die tijd, en de kans is groot dat we in dit gebied nog veel meer zullen vinden. Misschien ontdekken we in de komende jaren ook andere soorten.”

Nooit genoeg dino’s

Zelfs na ruim tien jaar aan dinosaurusopgravingen blijft Naturalis gedreven door ambitieuze dromen. Een daarvan, volgens algemeen directeur Van Huis, is om ooit een echte Stegosaurus te ontdekken. “De Stegosaurus die we in onze dinosaurustentoonstelling hebben, is een afgietsel”, zegt hij. “Wat is er nou mooier dan zelf een echte vinden?”

Maar de motivatie gaat verder dan alleen wensenlijstjes. Wetenschappelijk gezien zijn er genoeg redenen om het graven voort te zetten. “Je kunt nooit te veel fossielen hebben voor onderzoek”, zegt Skandalos. “De rijke vindplaats waar we in Wyoming werken, levert ons meer dan genoeg materiaal op voor ons eigen onderzoek en opent de deur voor internationale samenwerking tussen Amerikaanse instituten en onderzoekers, zoals onze collega’s van het Children’s Museum in Indianapolis. Met meer exemplaren hebben we meer gegevens voor verschillende statistische tests, wat het vergelijken en bestuderen van de botten een stuk efficiënter maakt. Hoe meer, hoe beter!”

Terug in Leiden gaat het werk gewoon door. Zowel Zethof als Skandalos kunnen niet wachten om verder te werken aan de fossielen. “We kijken ernaar uit om de resultaten van dit jaar in het lab te zien”, zeggen ze, “en om de expeditie voor volgend jaar te plannen. Het avontuur is nog lang niet voorbij.”

Tekst: Naturalis Biodiversity Center
Beeld: Simone Ros; Ana Soraya Marques; Esther Meijer