Verzet tegen gasboringen bij uniek natuurgebied

Nationaal Park het Drents-Friese Wold ligt op de grens van Zuidoost-Friesland en Zuidwest-Drenthe. Met ruim 6000 hectare is het een van de grootste natuurgebieden in Nederland en vormt met het aangrenzende Leggelderveld (1500 hectare) één Natura 2000-gebied. Een prachtig, afwisselend landschap met naald- en loofbossen, droge en natte heidevelden, vennen, zandverstuivingen en beekdalgraslanden. Voor de zeldzame kamsalamander is dit het belangrijkste leefgebied in Nederland. Struinend door het gebied is de kans groot dat je een specht hoort. Voor enkele vogelsoorten, zoals tapuit, zwarte specht en boomleeuwerik, is het een van de belangrijkste broedgebieden in Nederland.

Bedreigingen voor het gebied

Het Canadese mijnbouwbedrijf Vermilion wint per jaar ruim 700 miljoen kubieke meter aardgas in Nederland, uit tientallen kleinere velden. Vermilion begon in 2007 met gaswinning in deze regio en maakte in 2014 bekend langdurig gas te willen winnen uit een veld dat nagenoeg onder het Drents-Friese Wold ligt. Dat gebeurt nu al vanuit boorlocatie Wapse, terwijl men bezig is met de procedures voor een nieuwe boorlocatie bij Vledder. Als het ministerie volgend jaar vergunning verleent, zal de bouw daarvan in 2027 beginnen. Recent werd bekend dat Vermilion ook op locatie Wapse nogmaals boorgaten wil aanleggen, in het nieuwe veld ‘Hertig’. De kans op schade aan het natuurgebied door bodemdaling én stikstofdepositie wordt dan nog een stuk groter. Een groot deel van het Natura 2000-gebied Drents-Friese Wold lijdt nu al onder een te hoge stikstofneerslag, waardoor het gebied op de zogenaamde urgente lijst is geplaatst.

Verzet tegen de plannen

Mensen uit de regio met zorgen over de gevolgen van gaswinning hebben zich verenigd in enkele organisaties zoals GASDrOvF en ‘Kerngroep Geen Gaswinning VDWvelden’, en zijn vooral tegen verdere uitbreidingsplannen. Alie Eiting uit Diever is namens Milieudefensie Westerveld al sinds 2013 betrokken bij het verzet tegen de plannen van Vermilion. Ze is bezig met een aantal rechtszaken, onder andere over de Vermilion-locatie in Wapse. Alie: "Bij de locatie Wapse is achteraf gebleken dat veel dingen verkeerd zijn gegaan. Gebrekkige stikstofberekeningen, geen definitieve beslissing over een ontwerpnatuurvergunning, en ontbrekende handhaving. We hebben daar veel van geleerd waarmee we nu ons voordeel kunnen doen, al gaat het in Vledder om een ander soort procedure dan in Wapse. Omdat Vermilion het hele proces van vergunningaanvragen in kleine stukjes opsplitste, ontbreekt niet alleen een goed totaalbeeld van de gevolgen, maar is het ook lastiger om iets te doen tegen gaswinning in het gebied."

Dweilen met de kraan open

Alie vervolgt: "Het is überhaupt onbegrijpelijk dat er nog naar gas gezocht wordt, terwijl je vanwege het klimaat juist van fossiele brandstoffen af moet. Gaswinning heeft daarbij veel nadelen; zoals bodemdaling, bevingsrisico en stikstofdepositie." Milieudefensie vindt een overheid aan haar zijde: vorig jaar heeft Wetterskip Fryslân aan de bel getrokken, omdat de gevolgen van nog meer bodemdaling niet langer kunnen worden opgevangen in de regio. Het zal volgens hen leiden tot schade aan het watersysteem en aan de toch al lastige klimaatopgaven, om water beter te bufferen in de bodem vanwege het veranderende neerslagpatroon. En tot schade aan landbouw en natuur, vooral door verdroging in het Drents-Friese Wold, een vrij afstromend gebied op de flanken van het hoger gelegen Drents Plateau. "Als je de verdroging in Drenthe, over de grens bij Appelscha, wil tegengaan moet je daar water houden én naartoe brengen. Dat kost heel veel geld, meer geld dan we met deze gaswinning gaan winnen", aldus het waterschap.

"En dan hebben we het nog niet eens over mogelijke zettingsschade en scheurvorming door bodemdaling en bevingen aan de bijzondere landschapsinrichting en monumenten in de Koloniën van Weldadigheid, die op de Werelderfgoedlijst van UNESCO staan. De gemeente Westerveld en de provincie Drenthe zijn dan ook geen voorstander van de uitbreidingsplannen", vult Alie aan.

Gevechten tegen windmolens en geitenpaadjes

Alie vertelt dat ze in het begin wel eens het gevoel had tegen windmolens te vechten. Bedrijven als Vermilion hebben nu eenmaal ruime mogelijkheden om juridische slimmigheidjes te bedenken, zoals leasen van al jaren niet gebruikte stikstofrechten. "Helaas staat de overheid ook niet altijd aan de kant van de natuur. Ze zijn veel te vaak bezig met het vinden van nieuwe geitenpaadjes om iets illegaals toch mogelijk te maken. Zo wordt bijvoorbeeld vaak niet gehandhaafd, omdat er concreet zicht zou bestaan op legalisatie. Als ze dan maar lang genoeg wachten met het nemen van een beslissing op een aangevraagde natuurvergunning is de illegale situatie voorbij, en hoeven ze niet meer te handhaven."

Steun in de rug

Alie is blij met steun van Advocaat van de Aarde: "Je hebt te maken met ingewikkelde wetgeving, zoals de gloednieuwe Omgevingswet en de Mijnbouwwet, deels nog uit de tijd van Napoleon. Rapporten en vergunningen staan vol ambtelijk en technisch jargon. Door de jaren heen is het me allemaal wel veel duidelijker geworden, en tegenwoordig kan ik een heel aardige discussie over het onderwerp voeren met deskundigen. Advocaat van de Aarde stelt onder andere kennis beschikbaar en zorgt voor begeleiding door een juriste. Samen bepalen we steeds de meest effectieve aanpak en ze helpt me met juridische stukken. Dat werpt nu zijn vruchten af. Heel recent heeft de rechtbank Noord-Nederland een voor ons heel belangrijke uitspraak gedaan, in wat ik de 'stikstofdeal-zaak Wapse' noem. Ons beroep is gegrond verklaard en de provincie moet een nieuw besluit nemen, waarin ze de feitelijke situatie van de natuur betrekken en niet alleen een juridische benadering volgen."

Samen sterker

Advocaat van de Aarde werkt nauw samen met Groene Bondgenoten – een netwerk dat mensen verbindt die hun omgeving groener, gezonder en biodiverser willen maken. Met de kracht van vrijwilligers worden initiatieven ondersteund die zich inzetten voor de bescherming van natuur, zowel in de stad als op het platteland.

Tekst: Hendrik Gringhuis
Beeld: Advocaat van de Aarde