Franeker en Leeuwarden winnen samen titel Bodemdierenstad van het Jaar
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)Co-'bodemdierensteden' Franeker en Leeuwarden tonen beide aan dat ze een bodemdiervriendelijke stad zijn, die de waardering voor de ondergrondse biodiversiteit actief uitdraagt. Leeuwarden wint zelfs al voor de tweede keer. De Friese hoofdstad schreef de titel ook in 2023 op haar naam. Utrecht werd in 2022 de eerste winnaar van de titel en Ede won in 2024.
Tiny Ten geteld
Regenwormen, kevers, pissebedden, spinnen en duizendpoten. Mollen, mieren, miljoenpoten en ook de naakt- en huisjesslakken. Dat zijn de zogenaamde Tiny Ten: de ambassadeurs van al dat belangrijke bodemleven dat de grond gezond houdt. En ze zijn allemaal geteld deze herfst door zo’n vijfentwintighonderd burgerwetenschappers. In acht gemeenten was er extra aandacht voor, omdat zij meededen aan de Stedenbattle van de landelijke Bodemdierendagen. Want hoe ‘bodemdiervriendelijk’ zijn onze steden?
Deelnemers aan de stedenstrijd doen tenminste één officiële bodemdierenwaarneming rond Werelddierendag binnen de bebouwde kom, maken hun inwoners enthousiast om ook mee te zoeken in hun eigen tuin en delen het belang van een levende bodem met iedereen. Bij deze editie deden Amsterdam, Rotterdam, Leeuwarden, Ede, Wageningen, Waadhoeke/Franeker, Utrecht en Nijmegen mee.
Elfstedenwinnaars
De deelnemers waren zeer aan elkaar gewaagd. De twee winnaars vonden bij meer dan zestig waarnemingen veel bodembiodiversiteit binnen hun gemeentegrenzen en betrokken daarbij de nodige inwoners. In Franeker gingen een hoop gezinnen op zoek naar bodemdieren tijdens het Weekend van de Wetenschap, er trad een bodemtheater op en de BSO’s werden gestimuleerd om mee te doen. Terwijl in Leeuwarden overal schoolklassen aan de slag gingen met bodemdieren, waarbij er speciale aandacht was voor de kinderen in minder groene wijken. Regionale media deden uitgebreid verslag.
Ook besteedden de steden ruim aandacht aan de Little Eleven. Dat zijn de elf extra ambassadeurs van het rijke bodemleven ter ere van de elfde editie van de Bodemdierendagen, zoals de springstaart en de fluweelmijt. En omdat elf het ‘gekkengetal’ is, elf ook '1 + 1' is en zowel Franeker als Leeuwarden bij de Friese elf steden horen, is het extra passend dat beide steden dit jaar, verrassend maar verdiend, winnaar zijn geworden.
Sterk veld
Naast de twee winnaars was het hele veld sterk. Drie andere steden verdienden dan ook een eervolle vermelding met hun deelname. Amsterdam organiseerde bodemdierensafari’s tijdens de Alternatieve Dierendagviering bij De Ceuvel, zocht met veel enthousiasme en maakte zelfs een logo voor de eigen Stedenbattle. Utrecht scoorde maar liefst een 9,1 voor de bodem bij de parkwaarneming samen met wethouder, schoolklassen, ecologen en bodemkundigen. Met geslaagde filmpjes riep de stad Utrechters op om ook naar het bodemleven te kijken. Wageningen ten slotte bracht bij alle kinderdagverblijven een waarnemerspakketje langs, deed verslag in de plaatselijke krant en bemonsterde met het gemeenteteam het centrale kerkplein dat net vergroend was.
Bodemdieren Top 3
Dit jaar zagen de burgerwetenschappers regenwormen in de meeste tuinen, gevolgd door pissebedden en spinachtigen. Opvallend was de opmars van de miljoen- en duizendpoten, en juist de terugval van de huisjes- en de naaktslakken. De fikse droogte van dit voorjaar zien we zo nog duidelijk terug in het bodemleven tijdens deze herfst.
Volgend jaar vindt de twaalfde editie van de Bodemdierendagen plaats. De periode om te zoeken is dan extra lang: van vrijdag 25 september tot en met maandag 12 oktober. Dit is inclusief een grote open dag op 3 oktober bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), waar de levende bodem een van de hoofdonderwerpen zal zijn. Ook de Stedenbattle zal dan weer losbranden, om het belangrijke bodemleven in de stad de aandacht te geven dat het verdient.
Meer informatie:
- Kijk voor meer informatie op Bodemdierendagen.nl. Hier is van alles te vinden: de kaart met de waarnemingen, de resultatenpagina van 2025, maar ook de zoekkaart, zoektips en wetenswaardigheden.
- Neem voor meer informatie over dit initiatief contact op met hoofdorganisator en hoofd wetenschapscommunicatie Froukje Rienks.
Tekst: Froukje Rienks, Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Beeld: Organisatie Wereldbodemdag Nederland (leadfoto: winnaars Bodemdierenstad van het Jaar 2025: Leeuwarden en Waadhoeke); Luc Hoogenstein, Saxifraga; Mitch de Pon