Hygiënisch vogels bijvoeren: 6 tips

De vogelgriep raast door de wereld en niet alleen kippen, ook steeds meer soorten wilde vogels worden getroffen. Veel vogelliefhebbers bellen en mailen Vogelbescherming met de vraag of het eigenlijk nog veilig is om tuinvogels te voeren. Op een voederplaats komen vogels tenslotte dicht bij elkaar. Zo kunnen ze elkaar sneller besmetten, ook met andere ziektes. Het antwoord luidt dat er tot nu toe geen gevallen bekend zijn van met vogelgriep besmette tuinvogels, maar dat het waarschijnlijk een kwestie van tijd is voordat het zover is. Je helpt vogels in ieder geval met een groene tuin, waar ze natuurlijk voedsel vinden en niet op een kluitje zitten, zoals op een voedertafel.

Als je tuinvogels, zoals mezen en mussen, toch wat wilt bijvoeren, doe het dan hygiënisch. Grenst je tuin aan het water, stop dan met het bijvoeren van watervogels, waaronder wilde eenden. Zij zijn wel volop slachtoffer van vogelgriep. Hieronder lees je hoe je hygiënisch voeren aanpakt en wat je doet als je een zieke vogel ziet.

Hygiënisch bijvoeren: 6 tips

• Voer hoeveelheden die, voor de avond valt, op zijn, zodat er geen resten overblijven op de grond of op de voedertafel. Als het voer nat wordt en lang blijft liggen, wordt het een vieze bende.
• Borstel of schud voederhuisjes, voedertafels en silo’s regelmatig schoon. Silo's zijn zo ontworpen dat de zaden niet snel nat worden, maar met regen en wind is het niet uitgesloten. Als de zaden gaan klonteren, moet je ze weggooien. Veel silo's passen en mogen in de afwasmachine en zijn zo gemakkelijk schoon te maken.
• Ververs water in waterbakken regelmatig, in ieder geval wekelijks. Extra voordeel: zo voorkom je dat (tijger)muggen zich voortplanten.
• Ontsmet de voer- en waterplaats af en toe met kokend water.
• Vooral vetbollen en andere vetproducten kunnen sneller bederven met zacht, nat weer. Het vet ruikt dan vies, er komt een zwarte of witte waas over of de zaden die erin zitten, beginnen te kiemen. Haal het voer weg als dit gebeurt, maar zorg er vooral voor dat het niet zover komt.
• Verplaats voedertafels af en toe, om te voorkomen dat ziekteverwekkers zich ophopen.

Ophangtip

Let er bij het ophangen van een voederhuisje of -silo ook op dat vogels zich niet te pletter vliegen tegen het raam als ze ergens van schrikken. Het risico op raamslachtoffers is het grootst tussen de 5 tot 10 meter van een raam vandaan. Plaats ze dus het liefst óf dichter dan 5 meter óf verder dan 10 meter van een raam. Plaats je ze dichterbij, dan hebben de vogels in paniektoestand nog niet genoeg snelheid ontwikkeld om zich te pletter te vliegen. Plaats je ze verder weg, dan hebben ze voldoende manouvreerruimte en reactietijd om het raam te ontwijken. 

Zieke of dode vogels: wat te doen?

Net als bij mensen gaan er ook bij vogels allerlei ziektes rond in de herfst en winter, niet alleen de vogelgriep. Let daar dus op. Zieke vogels herken je aan hun gedrag: ze zitten bol, zijn suf en ze zijn niet schuw, dus je kunt dichtbij ze komen. Soms ziet hun snavel er vies uit. 

Mocht je zieke of dode vogels in je tuin zien, stop dan in elk geval twee weken met bijvoeren. Op een voederplaats komen vogels namelijk dichter bij elkaar dan wanneer ze in de natuur voedsel zoeken. Zo besmetten ze elkaar sneller en dat wil je voorkomen. Zieke vogels kun je het beste met rust laten. Veel meer kun je ook niet doen, want ze laten zich niet pakken en de dierenambulance neemt ze niet altijd aan vanwege het besmettingsgevaar. Als je meerdere zieke of dode vogels ziet, kun je dit wel melden bij het Dutch Wildelife Health Centre (DWHC). Dit centrum brengt ziekten onder wilde dieren in kaart, zodat de overheid goede maatregelen kan nemen.

Watervogels met vogelgriep

Grenst jouw tuin aan het water, wees dan extra alert op signalen van vogelgriep. Van ganzen, zwanen, eenden en meeuwen is bijvoorbeeld al wel bekend dat ze besmet kunnen raken met vogelgriep. Voer de watervogels daarom niet en raak zieke of dode vogels niet aan. Vogels in een gevorderd ziektestadium van vogelgriep vallen specifiek op, doordat ze ongecontroleerde bewegingen maken. Ze knikken bijvoorbeeld met de kop of ze draaien rondjes.

Geen muizen en ratten

Ook beter om te voorkomen: een muizenplaag. Muizen en ratten zijn altijd en overal, maar meestal vallen ze niet op en heb je er geen last van. Als er 's nachts echter veel voer blijft liggen of als ze bij jouw vogelvoervoorraad kunnen, dan vormen ze soms een plaag. Door het extra voer planten ze zich sneller voort. Je ziet ze dan door de tuin lopen en merkt in de schuur een muf muizenplasluchtje op. Een paar tips om wel de vogels bij te voeren, maar niet de muizen:

• Zorg ervoor dat er 's nachts geen voer blijft liggen waar ze bij kunnen.
• Bewaar je vogelvoer in metalen emmers. Muizen knagen plastic zakken of emmers al snel stuk.
• Hang een opvangschaal onder de voersilo, zodat er minder voer op de grond valt (en blijft liggen).

Blij met gezonde vogels

Heb je een groene, vogelvriendelijke tuin en let je goed op de hygiëne, dan kan je tuinvogels wat bijvoeren met bijvoorbeeld een biologisch zaadmengsel of vetbolletjes. Hopelijk word je in de donkere wintermaanden dan een beetje blij van zo'n groepje huismussen dat zich massaal op de grote bonte specht stort, als hij van 'hun' vetbollen eet. Of van een onverwachte koperwiek of goudhaan in je tuin. Je geniet er zelf toch ook net wat meer van als de vogels gezond zijn.

Meer informatie

• Wat je nog meer kunt doen als je vogels ziet of vindt die vermoedelijk vogelgriep hebben, lees je op de website van Vogelbescherming.

Tekst: Vogelbescherming Nederland
Beeld: Koos Dansen (leadfoto: kuifmees eet smakelijk); Ad Sprang; Martin Hierck