Spaanse ribbensalamanders weggevangen in Neeroeteren
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
Spanje wint het EK voetbal. Eviva Espana! Maar het eviva-gehalte ligt een pak lager wanneer plots Spaanse ribbensalamanders opduiken in een educatieve poel in Neeroeteren, vlakbij de Nederlandse grens.
Vreemd, wel. Deze poel werd in 1995 aangelegd door de Eerstegraadsschool Neeroeteren. Al snel werd ze gekoloniseerd door Alpenwatersalamanders (Ichthyosaura alpestris), Kleine watersalamanders (Lissotriton vulgaris) en Vinpootsalamanders (Lissotriton helveticus). Een groot succes. Ook groot was de verbazing toen bij een bemonstering in 2011 twee Spaanse ribbensalamanders (Pleurodeles waltl) werden aangetroffen. Toen vorige week opnieuw vier exemplaren werden gevangen trokken lokale vrijwilligers aan de alarmbel van Hyla, de reptielen- en amfibieënwerkgroep van Natuurpunt.
De Spaanse ribbensalamander is een serieuse kanjer: de meeste exemplaren houden het op een goeie 20 cm maar sommige mannetjes halen ruim 30 cm. De soort houdt er een klein verspreidingsgebied op na en komt enkel voor in delen van Spanje, Portugal en de noordelijke kuststrook van Marokko. Hoe die Spaanse ribbensalamanders dan terecht komen in een poel in Neeroeteren? Uitgezet, zonder twijfel. Ribbensalamanders worden immers vaak in gevangenschap gehouden, als exotisch huisdier. In tegenstelling tot de meeste andere salamandersoorten, zijn ribbensalamanders vooral aan het water gebonden, waardoor ze gemakkelijk in een aquarium kunnen worden gehouden. Vermoedelijk was iemand deze vreemde huisdieren moe en heeft hij er niet beter op gevonden dan ze te dumpen in de natuur. Naast Spaanse ribbensalamanders zat de vijver ook vol met een smeltkroes aan exotische planten, waaronder Watercrassula (Crassula helmsii), een invasieve exoot uit Australië en Nieuw-Zeeland, die je - net als die ribbensalamanders - liever kwijt dan rijk bent.
Op 9 juli werd de vijver in Neeroeteren grotendeels leeggepompt (met dank aan de brandweer van Maaseik) en werden zoveel mogelijk Spaanse ribbensalamanders weggevangen. In totaal werden maar liefst 47 exemplaren gestrikt, zowel adulten als larven. Waarom wegvangen? Spaanse ribbensalamanders staan niet bekend als een invasieve soort maar Natuurpunt wil geen enkel risico lopen. ‘De poel ligt slechts op vier km van de grootste populatie Boomkikkers (Hyla arborea) van Vlaanderen’ zegt Peter Engelen van Hyla. ‘We hebben jarenlang gezwoegd om zowel de land- als de waterhabitat van deze bedreigde kikker te herstellen. Nu dit soortbeschermingsplan eindelijk vruchten begint af te werpen, zou het zonde zijn dat deze populatie opnieuw zou worden bedreigd, dit keer door de introductie van een exotische toppredator’. Mocht het nodig zijn, zal deze actie volgend jaar worden herhaald, tot alle exemplaren zijn verwijderd.
Ribbensalamanders vertonen een sterk gespecialiseerd verdedigingsmechanisme: bij gevaar worden de scherpe ribben letterlijk dwars door de huid gestoken. Elke rib doorboort hierbij een gifklier. Gevolg: het scherpe uiteinde wordt van een giflaagje voorzien. Geen gemakkelijke hap dus voor de natuurlijke vijanden (grote vissen, slangen, kreeften, Otters): giftig en puntig, onsmakelijk en bovendien moeilijk om door te slikken.
Tekst: Dominique Verbelen, Natuurpunt Studie
Foto's: Jan Van der Voort (Hyla), Erik Froyen, Vaclav Gvozdik (wikimedia)