Het vroege voorjaar is voor de schijfzwammen

Bericht uitgegeven door de Nederlandse Mycologische Vereniging [land] op [publicatiedatum]

Extreem weer vraagt om extreme aanpassingen. Schijfzwammetjes zijn daarop gebouwd. Door hun gelatineuze oppervlak of door zich op te kunnen rollen, zoals de Hazelaarschijfzwam doet, overleven ze barre tijden.

Te warm en dan weer ijskoud. Je moet van goede huize komen om er tegen te kunnen.
Het sterk wisselende weer van de laatste week geeft paddenstoelen weinig kans. Het zijn vooral schijfzwammetjes die wel tegen dit weer kunnen. Schijfzwammetjes behoren tot de zakjeszwammen en vormen geen lamellen en hoed. Vaak zijn ze wat gelatineus en taai waardoor ze goed tegen uitdrogen bestand zijn.

Schijfzwammetjes die begin deze week onder de sneeuw terechtkwamen zijn bijvoorbeeld mummiekelkjes. Deze zijn te vinden als Els en Hazelaar beginnen te bloeien. Ook het Roze grondschijfje (Roseodiscus formosus) is nu te vinden: dit zwammetje parasiteert op het mos Purpersteeltje in geplagde, natte terreinen.

De Hazelaarschijfzwam (Encoelia furfuracea) zoekt het wat hogerop op de takken van de Hazelaar. Waarschijnlijk begint de groei al vroeg in de winter, maar stopt bij een koudeperiode. Daarna pakt hij de draad langzaam weer op. Bij gunstig weer openen de vruchtlichamen zich om de sporen af te schieten. Bij droog weer sluiten ze weer zodat de bovenzijde van de schijf, waar de sporen gevormd worden, beschermd wordt.

Het geslacht Encoelia, waar de Hazelaarschijfzwam toe behoort, kent wereldwijd meer dan vijftig soorten waarvan er vier in Nederland gevonden zijn. In Nederland en trouwens heel West-Europa worden deze vroege Encoeliasoorten echter zelden gevonden. Met het gure weer van afgelopen zondag werd me wel duidelijk waarom. Gelukkig kunnen we dankzij het speurwerk van Gerben Winkel deze schijfzwam in de verschillende stadia goed bekijken.

Tekst: Menno Boomsluiter, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Gerben Winkel, Nederlandse Mycologische Vereniging