Brem bestrijden of beschermen: een Deens dilemma
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Studie [land] op [publicatiedatum]
In Denemarken vormt de Brem al een tijdje voorwerp van discussie in de natuurbehoudssector. Is die plant een te bestrijden invasieve exoot of een bedreigde soort, die precies extra bescherming verdient? Die situatie werd onlangs door genetisch onderzoek uitgeklaard. Het antwoord op bovenstaande vraag is verrassend: beide!
Mei 2008: consternatie onder de natuurbeschermers, want het Deens Ministerie voor Leefmilieu neemt Brem (Cytisus scoparius) op in een lijst van invasieve exoten. In sommige delen van Denemarken rukt de plant sinds kort enorm snel op, en vertoont daarmee de kenmerken van een invasieve exoot. Maar op een beperkt aantal locaties in Denemarken komen kleine populaties Brem voor, die helemaal niet uitbreiden. Bovendien komt Brem al eeuwenlang in Denemarken voor. Historische bronnen geven aan dat de plant er al in de Middeleeuwen groeide. Reden temeer om Brem af te voeren van de exotenlijst (wat intussen gebeurd is). Maar daarmee zijn de vragen over deze plant niet opgelost. Waarom zijn sommige populaties ‘invasief’ en andere helemaal niet?
Al in 1958 merkten plantenkenners op dat er nogal wat variatie bij Deense bremplanten te vinden was. Men onderscheidde populaties met hoge planten (hoger dan 1,5m), die slechts matig vorstbestendig waren, en populaties met lage planten (lager dan 1m), die goed bestand waren tegen vriesweer. Toen al rees het vermoeden dat die laatste categorie de ‘echte’ inheemse Brem omvatte. Een team van de Universiteit van Kopenhagen onderzocht recent of er ook genetische verschillen waren tussen deze populaties. Zij publiceerden hun bevindingen in het het Botanical Journal of the Linnean Society.
De wetenschappers onderzochten 9 Deense populaties van Brem: vier met kleine planten, die meer horizontale takken vertonen, en vijf met hoge, rechte en forse planten. Daarnaast werd ook een populatie uit de omgeving van Rome (Italië) betrokken in de studie. Uit hun analyse blijkt dat er duidelijk twee verschillende genenpoelen aanwezig zijn. De lage bremplanten, waarvan de populaties vooral langs de Deense Westkust liggen, zijn genetisch sterk verschillend van de hogere bremplanten. Die laatste komen verspreid over Denemarken voor en breiden sterk uit. Deze zijn vrij nauw verwant met de Italiaanse populatie.
De vermoedens die reeds in de jaren 1950 ontstonden, worden anno 2012 bevestigd: in
Denemarken bevinden zich zowel autochtone populaties van Brem, als populaties die afstammen van geïntroduceerde mediterrane planten. Precies die laatste categorie gedraagt zich problematisch. Ook op andere continenten zoals Noord-Amerika en Australië is Brem een beruchte exoot.
De Deense onderzoekers pleiten nu voor het toekennen van een aparte taxonomische status voor de autochtone Brempopulaties. Die verdienen op zijn minst de status van ondersoort of misschien wel volwaardige soort zodat ze beter beschermd kunnen worden. Momenteel is het bang afwachten wanneer de ‘invasieve’ brem de autochtone populaties zal bereiken en onder de voet zal lopen…
Tekst: Wim Veraghtert, Natuurpunt Studie
Foto’s: Leo Janssen
Bron: L. Rosenmeier, E.D. Kjaer, L.R. Nielsen, 2012. The Scotch broom (Cytisus scoparius) (Fabaceae), a paradox in Denmark - an invasive plant or native endangered species?