Wat vangt de kat?
Bericht uitgegeven door de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
Vos, Lynx, Wolf: ze lijken alle aan een opmars bezig. Grote roofdieren zijn weer hip. Maar ook op menig luie sofa ligt een echte topkiller. In 2008 telde ons land bijna twee miljoen katten, elk goed voor gemiddeld twee muizenvangsten per maand. Dat tikt behoorlijk aardig aan. Tijd om de prooien van poeslief even onder de loupe te nemen.
Vlaanderen telt 13 soorten muizen en zes soorten spitsmuizen. Samen vormen ze een belangrijke schakel in de voedselketen. Voor Kerkuil, Bosuil, Buizerd en Torenvalk zijn ze een onmisbare hap. Ook marterachtigen en Vossen zijn in hoge mate afhankelijk van kleine zoogdieren. Zonder muizen wordt het hongeren. Toch weten we vrij weinig over onze muizensoorten. Logisch: ze zijn vooral nachtactief en leven verborgen onder houtstapels of afgevallen bladeren, tussen dicht struikgewas of in holle muren. Op basis van de klassieke inventarisatiemethodes - braakballen pluizen en onderzoek met inloopvallen - wordt vermoed dat sommige soorten achteruit gaan. Er zijn echter te weinig langetermijntrends beschikbaar om harde conclusies te kunnen trekken. Tijd dus om het muizenonderzoek in Vlaanderen naar een hoger niveau te tillen. Daarom riep de Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt 2013 uit tot het ‘Jaar van de Muis’. Naast acties om de klassieke inventarisatiemethodes op te krikken, wordt vooral gekeken naar kattenliefhebbers.
Felix en Minoe vangen jaarlijks heel wat muizen. Vaak brengen ze hun trofee mee naar huis om aan hun baasje te tonen. Dit ‘kijk-eens-wat-ik-ving’-gedrag kan voor wetenschappelijke doeleinden worden aangewend. De Zoogdierenwerkgroep lanceerde begin dit jaar het project 'Wat vangt de kat?'. Doel: kattenbaasjes op te roepen om zoveel mogelijk vangsten van hun huiskat te fotograferen en in te voeren via de online invoermodule. De kat vangt de muis, de baasjes geven in waar en wanneer het beestje werd gevangen en om welke soort(groep) het gaat. Voor muizenleken werd een zoekkaart en determinatietabel ontwikkeld zodat muizen op naam brengen makkelijker wordt. Door de vangst ook fotografisch te documenteren, kunnen specialisten vaak helpen om de juiste naam op de muis te plakken.
Sinds de start van het project werden voor, verspreid over gans België, al 1.242 waarnemingen ingevoerd (Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waren vooralsnog goed voor 976 meldingen). De top drie wordt ingenomen door Bosmuis (237), Huisspitsmuis (174) en Huismuis (86). Dit zijn algemene soorten en het is dan ook niet verwonderlijk dat deze soorten de ranglijst aanvoeren. Maar de kat kwam ook met minder algemeen gemuizel aandraven. Wat te denken van een Eikelmuis? Eikelmuizen zijn zeldzaam in Vlaanderen en vertoeven vaak in bomen, doorgaans buiten kattenbereik. Ook Dwergmuis en Veldmuis, beide soorten de relatief zelden worden gespot, werden intussen al doorgegeven als kattenprooi. Sommige katten slagen er ook in om ‘ondergrondse’ dieren te pakken te krijgen: er werden al zeven Woelratten en drie Mollen ingevoerd. Maar ook met joekels als Bruine rat (21) en Konijn (2) kwamen poezen al aandraven. Katten lijken vooral ‘ware muizen’ te vangen (een soortgroep waartoe o.a. de Bosmuis en de Huismuis behoren). Deze soortgroep was goed voor 539 meldingen. Van de groep van de spitsmuizen werden 331 vangsten ingevoerd terwijl de groep van de woelmuizen totnogtoe goed was voor 181 ingaves. Van alle meldingen, konden 581 prooien op soort worden gebracht, verspreid over 14 soorten.
De voorlopige dataset toont alvast aan dat met een minimale inspanning (van de baasjes althans) informatie kan worden verkregen over de verspreiding en aantallen van de algemene muizensoorten. In een aantal gevallen levert het project ook gegevens op over het voorkomen van moeilijk te vinden of zeldzame soorten. En ook al focust het project op gevangen muizen, toch worden op www.waarnemingen.be ook vogels en zelfs vleermuizen als poesprooien gemeld. Of hoe ook moordlustige katers en kattinnen een bijdrage kunnen leveren aan de wetenschap.
Het project komt stilaan op kruissnelheid. De Zoogdierenwerkgroep roept alle katteneigenaars op om alle prooien van hun lieverd nauwkeurig te documenteren en deze in te voeren op het projectscherm van 'Wat vangt de kat?'. Hoe meer gegevens, hoe nauwkeuriger het plaatje.
Tekst: Niels Desmet, Zoogdierenwerkgroep Natuurpunt
Foto's: Raymond De Smet, David Galens, Johny Desmet, Anne Coulier