Vlinders en libellen als indicatoren

De Vlinderstichting
5-SEP-2013 - Om te beoordelen hoe het gaat met onze natuur is het van belang om op een goede en gestandaardiseerde manier te tellen. Alleen als je voldoende punten telt, krijg je betrouwbare gegevens. Dagvlinders en libellen geven goede resultaten, maar nachtvlinders kunnen een belangrijke aanvulling vormen.

Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting [land] op [publicatiedatum]

Om te beoordelen hoe het gaat met onze natuur is het van belang om op een goede en gestandaardiseerde manier te tellen. Alleen als je voldoende punten telt, krijg je betrouwbare gegevens. Dagvlinders en libellen geven goede resultaten, maar nachtvlinders kunnen een belangrijke aanvulling vormen.

Dagvlinders, zoals deze heivlinder, worden al vele jaren met succes gebruikt als indicator (foto: Kars Veling)De biodiversiteit van de wereld is overweldigend groot. Een recente schatting kwam tot 8,7 miljoen soorten, waarvan het grootste deel in de tropen voorkomt. Maar ook in Nederland leven bijna 50.000 soorten. Om een beeld te krijgen van veranderingen in biodiversiteit moeten we ons haast wel beperken tot een selectie van soorten. Alleen van soorten die gemakkelijk herkenbaar zijn, waarvoor een breed draagvlak bij de bevolking aanwezig is, en waarvan op een betaalbare manier betrouwbare en representatieve trends over het hele land te maken zijn, komen in aanmerking.

In dit licht is het niet verwonderlijk dat vogels, planten en dagvlinders al lang als indicatoren gebruikt worden. Een recente studie* heeft gekeken hoe goed deze indicatorgroepen iets zeggen over veranderingen bij alle dieren, alle planten en alle insecten. Vogels en vaatplanten blijken goede indicatoren voor die hogere groepen, maar bij dagvlinders is iets anders aan de hand. Deze gaan harder achteruit dan insecten in het algemeen. Volgens de onderzoekers zijn insecten vermoedelijk een te grote en heterogene groep om alleen door dagvlinders vertegenwoordigd te worden.

Nachtvlinders kunnen een belangrijke aanvulling zijn voor monitoring van de natuur (foto: Kars Veling)De Vlinderstichting is blij met deze resultaten. De enige andere groepen insecten die voldoen aan de randvoorwaarden voor indicatoren zijn libellen en nachtvlinders. Inmiddels levert het Landelijk Meetnet Libellen al jarenlang trends voor de Nederlandse libellen. Graag werken we mee aan het verder uitbouwen van libellen als biodiversiteitsindicatoren voor het waterrijke Nederland. Maar ook nachtvlinders zouden een belangrijke aanvulling vormen. Deze soortenrijke groep mag zich de laatste jaren verheugen in een toenemende belangstelling en komt in alle leefgebieden voor**. De Vlinderstichting wil graag een meetnet voor deze groep verder uitbouwen. We baseren ons daarbij op de resultaten van onze Britse collega's, waar een vergelijkbaar meetnet al sinds 1963 succesvol loopt. Dagvlinders zijn gevoeliger voor veranderingen in de omgeving dan veel andere groepen insecten: gaat het goed met dagvlinders, dan gaat het dus goed met heel veel andere dieren. Het toefje slagroom op de taart! Extra reden om vol in te blijven zetten op de bescherming van onze dagvlinders. Dit jaar was in elk geval al een heerlijk jaar met volop genieten van veel vlinders.

* Musters et al. (2013) Predicting rarity and decline in animals, plants, and mushrooms based on species attributes and indicator groups. Ecology and Evolution.
** Ellis et al. (2013) Nachtvlinders belicht: dynamisch, belangrijk, bedreigd. De Vlinderstichting, Wageningen en Werkgroep Vlinderfaunistiek, Leiden.

Tekst: Chris van Swaay & Kars Veling, De Vlinderstichting
Foto’s: Kars Veling