Vroege en massale aankomst van kolganzen

Bericht uitgegeven door Sovon Vogelonderzoek Nederland [land] op [publicatiedatum]

De kolganzen waren er dit najaar vroeg bij. In de nacht van 24 op 25 september hoorden vogelaars in Noord-Duitsland en Nederland de eerste groepen langskomen. Dat ging in de ochtend van de 25e nog door met soms honderden per trektelpost. Daarmee was de eerste goede trekdag van dit najaar een feit. Echt massale aankomst vond enkele dagen later plaats. Op 29 september telden Nederlandse trektelposten bijna 21.000 exemplaren en op 30 september een spectaculair aantal van ruim 163.000, met een behoorlijke nasleep op 1 oktober (bijna 35.000).

Veel telposten zagen 5.000 of meer kolganzen passeren, bij Ketelbrug/Kamperhoek waren het er zelfs een dikke 27.000. De trekintensiteit was het hevigst benoorden de grote rivieren, blijkt uit de gegevens op trektellen.nl.

Een zo vroege en massale aankomst is bijzonder, al bestaat er al sinds 1990 een tendens dat kolganzen steeds eerder arriveren. De laatste jaren lijkt de aankomst nog verder te vervroegen. Zo werd in 2010 een massale aankomst op 3 en 4 oktober waargenomen. Een kwart eeuw geleden waren kolganzen amper te verwachten voor eind oktober, en kwam massale trek pas in november of begin december op gang. Er zijn aanwijzingen dat ze tegenwoordig nauwelijks nog lange tussenstops in Rusland maken, en vanaf de broedgebieden snel naar onze contreien doorvliegen.

Ook de weersomstandigheden spelen een belangrijke rol bij het moment van aankomst. Zo was de straffe noordoostenwind eind september 2013 in het hele gebied tussen Nederland en Finland (en mogelijk nog oostelijker), in combinatie met helder zicht, gunstig voor een snelle trekvlucht (meewind). Waarnemingen van met halsbanden uitgeruste ganzen die de afgelopen dagen werden gedaan, bevestigen dat de vogels grote afstanden aflegden. In tegenstelling tot de voorjaarstrek, als kolganzen via kleine stapjes oostwaarts vliegen en daarbij op veel plaatsen worden gezien, waren er nu geen meldingen van geringde vogels; ze werden onderweg nergens gezien.

De trekwegen van in Hongarije met een satellietzender uitgeruste kolganzen zijn overigens te volgen op www.blessgans.de. Deze vogels hebben oostelijke overwinteringsgebieden (Hongarije) en bevinden zich momenteel in of nabij Kazachstan.

Bij ons breekt nu weer het moment aan waarop liefhebbers groepen ganzen gaan afspeuren op halsbanden, waarvan de aflezingen de omzwervingen per individu in kaart brengen. Geduldig waarnemen levert ook informatie op over het aandeel jonge vogels in de groepen en de grootte van families. De eerste indruk is dat er relatief weinig jongen zijn, ondanks de soms grote families, tot acht jongen aan toe. Het is echter pas de start van het seizoen, over een of twee maanden zal er meer duidelijkheid zijn.

Tekst: Kees Koffijberg & Fred Hustings, Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Albert de Jong, Sovon Vogelonderzoek Nederland