België krijgt er een aardster bij
Bericht uitgegeven door Natuurpunt [land] op [publicatiedatum]
Dit najaar werd in België een nieuwe aardster ontdekt, waardoor ons land nu 20 soorten aardsterren telt. Het gaat om bolvormige paddenstoelen die als opruimer in de bodem leven en stervormig openbarsten wanneer ze rijp zijn. De meeste aardsterren zijn zeldzaam.
Op 28 september vond William Slosse de Viltige aardster (Geastrum saccatum) in een elzenbosje in Koksijde. Het duinbosje blijkt een hotspot voor aardsterren. De voorbije jaren werden er niet minder dan 6 soorten aardsterren gevonden: Tepelaardster, Kleine aardster, Gewimperde aardster, Gekraagde en Slanke aardster. Van de Slanke aardster zijn er slechts twee vindplaatsen in België.
Een complete verrassing is de vondst van de Viltige aardster in onze duinen niet. In Nederland wordt de soort nog regelmatig aangetroffen aan de binnenduinrand alhoewel ze ook daar zeldzamer lijkt te worden. Voor 1990 vond je ze nog in Zeeland, tegenwoordig enkel nog op verschillende plaatsen in de duinen ten noorden van Den Haag.
De Viltige aardster is bekend uit verschillende werelddelen. In Europa loopt haar verspreidingsgebied van aan de Middellandse Zee noordelijk tot aan de 60ste breedtegraad (Groot-Britannië, Zuid-Zweden, Litouwen). In België werd ze nog nooit aangetroffen of gemeld tot William recent in Koksijde op een groepje van maar liefst negen Viltige aardsterren stootte.
Aardsterren wekken door hun vorm spontaan verwondering op. In België werden er tot nog toe 19 soorten aangetroffen, voornamelijk aan de kust. Ze beginnen allemaal als een soort gesloten tulpenbol. De buitenste laag barst en krult open als slippen. Daardoor komt het bolletje vrij waarin eerder de sporen rijpten. Via een mondopening ontsnappen daarna de sporen, wanneer er een regendruppel op het bolletje valt of door de wind.
Sommige aardstersoorten zoals Kleine, Slanke, Viltige en in mindere mate de Tepelaardster zijn sterk gebonden aan duinen. Andere soorten kunnen ook in het binnenland voorkomen. De meest algemene soort in België is de Gekraagde aardster, die vaak in tuinen wordt aangetroffen bij een hoopje samengeharkte bladeren. Ook de Gewimperde aardster, Baretaardster, Grote en Forse aardster kan je wel eens tegenkomen. De Viltige aardster is een soort die groeit in kalkrijke duinen op droge, humusarme zandbodems met een mosrijke vegetatie. In Koksijde werd ze echter gevonden in de rijke strooisellaag van een elzenbosje in een vrij vochtige duinpanne tussen Grote brandnetel.
Hotspots en lang leve coniferen
Ben je gebeten door de aardstermicrobe en heb je al eens een aardster gevonden? Dan verhoog je je kansen om nog andere soorten te vinden door regelmatig te gaan kijken op dezelfde plaats. Aardsterren verschijnen net als andere paddenstoelen jaar na jaar op een vaste plek. De ondergrondse zwamvlok kan tientallen jaren verder leven. Vaak groeien verschillende soorten in elkaars buurt zoals bij het voorbeeld uit Koksijde. De verschillende soorten verschijnen niet altijd op hetzelfde moment en daarom is het interessant om regelmatig eens terug te gaan kijken.
Zo vond Niels Ryckeboer, aardsterrenvalidator van waarnemingen.be, enkele weken geleden in Kessel-Lo Forse aardster in een wegberm onder iep en kamperfoelie op een plaats waar vorig jaar Baretaardster stond. Op een andere plaats in Kessel-Lo onder coniferen nam hij naast Baretaardster ook Gekraagde aardster en Grote aardster waar. Op een boogscheut daar vandaan werd ook Weerhuisje gevonden. In Lubbeek vond Niels verspreid over enkele jaren onder een rijtje coniferen Baretaardster, Bloemaardster, Gewimperde en Ruwe aardster.
Lieve Jacobs vond vorig jaar in Holsbeek de mooiste en rijkste groeiplaats van de Bloemaardster in België op een wandelpad onder alweer oude coniferen. Naast tientallen Bloemaardsterren vorig jaar en dit jaar vond ze er ondertussen ook Ruwe aardster en recent Baretaardster.
In Dendermonde vonden Tom Moens en zijn dochter Hannah Baretaardster, Forse, Gekraagde en Gewimperde aardster op een vrij geconcentreerde plaats dicht bij cipressen.
Meer informatie over aardsterren en goede determinatiesleutels kan je vinden in "De aardsterren van Nederland en België" door Leo M. Jalink.
Tekst: Niels Ryckeboer
Foto's: William Slosse en Niels Ryckeboer