Exotische eekhoorn duikt op in ons land
Bericht uitgegeven door Natuurpunt Zoogdierenwerkgroep [land] op [publicatiedatum]
Sinds december vorig jaar lopen via Waarnemingen.be regelmatig meldingen binnen van een Amerikaanse voseekhoorn in La Hulpe (Waals-Brabant). Een schattig beest? Niet echt: de invasieve exoot hoort hier niet thuis, vormt een bedreiging voor de inheemse rode eekhoorn en kan een grote impact hebben op ons ecosysteem.
Eekhoorns zijn schattig: exotische soorten worden dan ook vaak ingevoerd en als huisdier in gevangenschap gehouden. Veel van die exotische eekhoornsoorten kunnen goed overleven in ons klimaat, waardoor ontsnappingen en loslatingen vaak leiden tot duurzame populaties in het wild. In België heeft momenteel één exotische soort een grote populatie in het wild: de Aziatische grondeekhoorn. Sinds 2002 mogen in België – wat eekhoorns betreft – enkel twee soorten grondeekhoorn nog als huisdier gehouden worden. Omdat vele andere eekhoornsoorten in de omliggende landen echter nog wel vrij gehouden mogen worden, duiken bij ons regelmatig ook andere, verboden soorten op, zoals de Prevosteekhoorn en de Noord-Amerikaanse grijze eekhoorn. Sinds 5 december 2014 moet aan dat lijstje ook de Amerikaanse voseekhoorn toegevoegd worden.
De precieze impact van de Amerikaanse voseekhoorn op onze inheemse fauna en flora is nog onbekend, aangezien er nog geen vrijlevende populaties zijn in Europa. Maar op basis van de ervaringen met de nauw verwante Noord-Amerikaanse grijze eekhoorn kunnen wel allerlei problemen verwacht worden. Beide soorten kunnen zich razendsnel uitbreiden. Zo heeft de grijze eekhoorn onze Europese rode eekhoorn zo goed als uitgeroeid in Groot-Brittannië. De oorzaak ligt in een voedselvoordeel (betere vertering van looizuren die bv. in eikels zitten) in combinatie met het parapoxvirus, waar de grijze eekhoorn drager van is zonder dat hij er zelf ziek van wordt. Het virus wordt overgedragen bij contact tussen de twee soorten en de inheemse rode eekhoorn sterft er meestal aan.
De Amerikaanse voseekhoorn leeft vaak dicht bij de mens en is dus gemakkelijk te observeren in parken en steden, wat de kans nog groter maakt dat hij met de hulp van de mens buiten zijn oorspronkelijke verspreidingsgebied gaat opduiken. Hij is inheems in grote delen van de oostelijke en centrale Verenigde Staten en in zeer beperkte gebieden in Canada en Mexico. De soort is de grootste Noord-Amerikaanse boomeekhoorn en is veel groter dan onze inheemse rode eekhoorn. Er zijn tien ondersoorten beschreven met zeer uiteenlopende pelskleuren.
De Amerikaanse voseekhoorn die in La Hulpe waargenomen werd heeft een grijze bovenzijde en oranje onderzijde. Hierdoor is het duidelijk geen inheemse rode eekhoorn, die een witte buik heeft. Verwarring met andere uitheemse eekhoornsoorten is echter wel mogelijk, zoals met de Pallas’ eekhoorn, die een gelige tot oranjerode buik heeft. Het dier uit La Hulpe kan gemakkelijk onderscheiden worden van de Noord-Amerikaanse grijze eekhoorn, die net als de inheemse soort een witte buik heeft. Andere kleurvarianten van de Amerikaanse voseekhoorn kunnen echter wel met Noord-Amerikaanse grijze eekhoorns verward worden, waardoor een juiste soortdeterminatie op basis van de tanden moet gebeuren. De meldingen van mogelijke grijze eekhoorns uit La Hulpe en uit het Solvay-park (Zoniënwoud) zouden dus ook Amerikaanse voseekhoorns kunnen betreffen (of grijskleurige rode eekhoorns), wat zou betekenen dat er meer dan één dier aanwezig is.
Omdat de soort een groot invasief vermogen heeft en omdat bij ons een geschikt klimaat, habitats en voedselbronnen aanwezig zijn, is de kans groot dat enkele ontsnapte individuen uitgroeien tot een vrijlevende populatie. Omdat de kans klein is dat de dieren waargenomen worden bij lage dichtheden, maar de soort wel een snelle uitbreiding kan kennen, is het belangrijk om zeer snel in te grijpen bij elke mogelijke waarneming. Om problemen met invasieve exoten aan te pakken, hebben Natuurpunt en Natagora samen met de overheid een early warning system ontwikkeld. Dus: wees waakzaam en meld je waarnemingen zo snel mogelijk via Waarnemingen.be, met juiste datum en exacte locatie, liefst met foto’s erbij of minstens een zeer nauwkeurige beschrijving van het dier.
Tekst: Goedele Verbeylen, Natuurpunt Zoogdierenwerkgroep
Foto: Shutterstock & Wesley Poelman
Meer info: zie soortinformatie Amerikaanse voseekhoorn op Waarnemingen.be.