Rossige stekelzwammen in het Noordhollands Duinreservaat
Nederlandse Mycologische VerenigingRossige stekelzwam
De Rossige stekelzwam (Hydnum rufescens) leeft in symbiose (mycorrhiza's vormend) met loofbomen in bossen en lanen. In Nederland werd deze soort (nog) nooit bij naaldbomen aangetroffen. Dit in tegenstelling met het voorkomen in Centraal- en Noord-Europa, waar hij talrijk in naaldbossen kan voorkomen. De locaties van de Rossige stekelzwam kenmerken zich door de voedselarme tot matig voedselrijke en iets vochtige, zwak zure tot neutrale, vaak lemige zandbodem. Soms ook op kalkrijke bodems.
Op de Rode Lijst van 1996 staat de Rossige stekelzwam aangegeven als "Bedreigd met uitsterven". In 2003 kwam hij nog voor in 13 uurhokken, maar op het huidige verspreidingskaartje staat de Rossige stekelzwam in 25 uurhokken aangegeven. Een positieve ontwikkeling want het betekent bijna een verdubbeling van het aantal uurhokken. Maar met het voorkomen in 25 uurhokken is de Rossige stekelzwam nog steeds vrij zeldzaam, De Rossige stekelzwam staat nog steeds op de Rode Lijst maar nu als "Kwetsbaar", omdat er ook uurhokken werden verlaten.
Beschrijving locaties
De locatie aan de binnenduinrand bevindt zich in een berm tussen een fietspad en de binnenduinrand, tussen Bergen (NH) en Egmond ter hoogte van boerderij "De Franschman". Een oplettende voorbijganger zou vanaf het fietspad de Rossige stekelzwammen zo kunnen zien staan. Hier staan ze onder een opvallend grote Beuk. De bodem bestaat uit vochtig zand met een vrij dunne humuslaag. De bodem van de binnenduinrand is hier vochtiger vanwege de kwel uit het hoger gelegen aangrenzende duingebied.
De locatie op het Zuiderachterveld bevindt zich ten westen van het zeer grote en naar het westen toe aflopende Rozenduin, iets ten zuiden van Bergen aan Zee. De bosjes van het Zuiderachterveld zijn zeer vochtig en staan sommige jaren zelfs voor een deel onder water. Deze moeilijk toegankelijke locatie is vooral bekend vanwege het voorkomen van de Vogelnestorchis.
Nauw verwant
De Rossige stekelzwam is nauw verwant aan de Gele stekelzwam (Hydnum repandum, Rode Lijst, Kwetsbaar). Ze verschillen slechts in de kleur van de hoed en de meer tengere vorm van de Rossige stekelzwam in vergelijking met de meestal forsere Gele stekelzwam. In microscopische details komen beide soorten overeen. Door veel auteurs wordt de Rossige stekelzwam dan ook beschouwd als een variëteit van de Gele stekelzwam. In Nederland zijn beide soorten goed in het veld te onderscheiden, maar elders komen geregeld meldingen van tussenvormen. Over het voorkomen wereldwijd valt daardoor weinig te zeggen.
Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto's: Luc Knijnsberg (leadfoto: Rossige stekelzwam); Martijn Oud