View of Kangertittivaq in eastern Greenland, one of the largest sund/fjord system in the world

Toch enorme uitstoot broeikasgassen door opwarming bodem

Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
30-NOV-2016 - Vijfenvijftig biljoen (12 nullen!) kilo koolstof. Zoveel zal er in 2050 vanuit de bodem extra de lucht in zijn gegaan bij aanhoudende klimaatverandering. En wel in de vorm van broeikasgassen zoals CO2 en methaan. Dit toont onderzoeker Tom Crowther van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) met zijn team aan in een wereldwijd onderzoek naar het effect van klimaatverandering op de bodem.

Donderdag 1 december publiceert het tijdschrift Nature de resultaten.

Al tientallen jaren is er onduidelijkheid over het effect van klimaatverandering op de reusachtige voorraad koolstof in de bodem. Koolstof is een van de bouwstenen van het leven op aarde. En de meeste koolstof op het land ligt opgeslagen in de bodem. Duizenden studies zijn er gedaan, maar met sterk wisselende resultaten. Een nieuw, wereldwijd onderzoeksproject geleid door onderzoeker Tom Crowther van het NIOO en de Amerikaanse Yale University geeft nu eindelijk uitsluitsel: “Het is alsof we er de uitstoot van een land zo groot als de Verenigde Staten bij krijgen.”

“Als de klimaatverandering zo door gaat, dan zal 55 biljoen kilogram koolstof uit de bodem de lucht in zijn gegaan rond het jaar 2050,” stelt Crowther. De koolstofvoorraden in de bodem gaan als gas de lucht in. Namelijk als koolstofdioxide (CO2) of methaan, en dat zijn broeikasgassen. Een heel natuurlijk proces, behalve als het zo versneld gaat. “Het betekent tot wel 17% extra uitstoot van broeikasgas, bovenop de hoeveelheid die de mens naar verwachting al veroorzaakt halverwege deze eeuw.” Bovendien kunnen die broeikasgassen de klimaatverandering, en dus ook de impact op de bodem, nog versterken. Een waar sneeuwbaleffect.

Dichtbeboste taiga in Siberië

Hoe kan het dat dit nu pas duidelijk is geworden? Omdat er waarschijnlijk op de verkeerde plekken is gekeken. “We kunnen nu op een wereldwijde schaal kijken, dankzij de gegevens uit de afgelopen 20 jaar van meer dan 40 instituten van over de hele wereld,” zegt eerste auteur Crowther. Hij heeft ondanks zijn jonge leeftijd al veel ervaring met grote hoeveelheden gegevens, met dit jaar al vergelijkbare studies in Science, PNAS en Nature Climate Change.

“Vooral de koude gebieden rond de pool misten in de meeste eerdere onderzoeken, en juist daar liggen de grootste hoeveelheden koolstof opgeslagen in de bodem en juist daar zal klimaatverandering het grootste effect hebben.” De in duizenden jaren opgebouwde voorraad breekt versneld af bij opwarming van het klimaat, omdat het bodemleven dan veel actiever wordt. Vooral de micro-organismen in de bodem gaan veel sneller werken.

Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.

Hoe koolstofverlies uit de bodem klimaatverandering kan versnellen (Bron: NIOO-KNAW)

Dempende effecten en juist versnellende zijn zeker mogelijk, en verdienen ook aandacht. Denk bijvoorbeeld aan versnelde plantengroei als er meer CO2 in de lucht zit. Daarom houdt het internationale onderzoeksteam een marge van 12 tot 17% extra uitstoot aan. De precieze hoeveelheid uitgestoten koolstof uit de bodem mag dan onduidelijk zijn, maar dat het aanzienlijk is weet Crowther wel zeker. “Nu dit wetenschappelijke vraagteken eindelijk opgehelderd is, moet het resultaat zo snel mogelijk verwerkt worden in de internationale klimaatmodellen en het beleid.”

Tekst: Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
Foto's: Hannes Grobe, AWI CC BY-SA 2.5 (leadfoto: zicht op Kangertittivaq in Oost-Groenland, het grootste fjordencomplex ter wereld); Becker0804
Film: NIOO-KNAW