Bijna honderd gewervelde aaseters vastgelegd in West-Europa
ARK Rewilding NederlandIn België (Zoniënwoud, Stramprooierbroek), Duitsland (Brandenburg, Badem-Württemberg en Noordrijn-Westfalen) en Nederland (onder andere Limburg) is negen jaar lang onderzoek met wildcamera's gedaan in een aantal voorbeeldgebieden. Daarbij werden vooral aangereden dode dieren gebruikt als aas (valwild zoals ree en edelhert). In deze periode werden maar liefst 97 soorten gewervelden waargenomen die van de kadavers profiteerden. Niet alleen werd er direct geprofiteerd doordat er aas gegeten werd of bijvoorbeeld haren werden verzameld, maar ook indirect, door het eten van de insecten op de kadavers. In totaal werden 18 soorten zoogdieren, 77 vogelsoorten, een zandhagedis en een groene kikker door de cameravallen vastgelegd. De laatste twee waren toevalstreffers die beide foeragerend op maden werden aangetroffen.
Rijk gedekte tafel
Aas in de vorm van grote dode dieren vormt een dankbare energiebron, die zonder grote inspanning of risico op verwonding beschikbaar is. In het vroege voorjaar, wanneer grote insecten in het landschap schaars zijn, maar ook gedurende de zomer, vormen grote dode dieren een rijk gedekte tafel voor insectenetende vogels. Maar ook jonge roofdieren (zoals vos) met nog weinig ervaring, bezoeken in de zomer kadavers om grote insecten te bemachtigen. Onder de vogelsoorten zijn veel insecteneters waargenomen (waaronder paapje en roodborsttapuit) die op de vliegenmaden en kevers afkwamen. In Brandenburg werd geregeld een foeragerende hop gezien. Opvallend was ook een waarneming van een nachtzwaluw die daar tijdens slecht weer insecten verzamelde.
Vogels in de sneeuw (Bron: René Krawczynski)
Bij lage temperaturen blijft aas in de vorm van grote dode dieren wekenlang beschikbaar. Maar liefst 11 roofvogelsoorten zijn aasetend waargenomen. Daaronder zijn spectaculaire soorten als steenarend, zeearend, monniksgier en vale gier. Vijf soorten uilen (waaronder oehoe, bosuil en steenuil) werden gezien terwijl ze aten van aas en/of insecten. Verder ook 3 spechtensoorten (draaihals, groene specht en grote bonte specht).
Van eekhoorn tot wolf
Wolven zijn niet alleen belangrijke aasleveranciers, maar ook aaseters. Zo werd in 2014 een edelhertkadaver gedurende twee weken bijna dagelijks bezocht door twee jongvolwassen wolven afkomstig van de Lieberoser Heide. Ook in 2015 en 2016 werden bijna volwassen dieren geregeld waargenomen. Daarbij gingen ze de concurrentie aan met grote groepen jonge raven, die in staat zijn om een kadaver van een wild zwijn in enkele dagen te skeletteren. De eekhoorn is het enige zoogdier dat werd ontdekt terwijl het met haren sleepte. Vermoedelijk voor de bouw van slaapnesten. Bij 11 vogelsoorten (waaronder raaf, kraai, spreeuw en koolmees) werd ook het verzamelen van haren vastgesteld.
Lieberoser wolven bij dag (Bron: René Krawczynski)
Voor beheerders is de opgedane ervaring uitgewerkt in een brochure. De brochure is gratis als pdf beschikbaar en bestaat uit achtergrondinformatie en een 'aan de slag'-gedeelte. De brochure beschrijft mogelijkheden voor natuur-, fauna- en wegbeheerders om de aasetergemeenschap nieuw leven in te blazen.
Lees hier (pdf; 3,5 MB) het Duitstalige overzichtsartikel. Kijk voor meer informatie op www.dooddoetleven.nl.
Tekst: Bart Beekers, ARK Natuurontwikkeling
Foto: Neil Burton (leadfoto: buizerd op vossenkadaver)
Films: René Krawczynski, Necros Project