Saba reptiel

Onverwacht veel unieke soorten op bovenwindse Nederlands-Caribische eilanden

Dutch Caribbean Nature Alliance (DCNA)
13-FEB-2019 - Op Saba, Sint Maarten, Sint Eustatius en de Saba Bank leven minimaal 35 dier- en plantensoorten die nergens anders ter wereld voorkomen, zogenoemde ‘endemen’. Nog eens 188 soorten komen enkel voor op de omliggende eilanden. Het Nederlandse vasteland kent maar twee endemische ondersoorten. Onze biodiversiteit op de bovenwindse Nederlands-Caribische eilanden is dus zeer uniek voor Nederland.

Met de studie, onder leiding van Wageningen Marine Research in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), wordt duidelijker welke grote biologische rijkdommen zich op de Nederlandse Caribische eilanden bevinden. De eilanden zijn onderling erg verschillend en hebben bijzondere en diverse ecosystemen: van koraalriffen tot nevelwouden en mangrovebossen. In deze spectaculaire natuurwereld leven zeldzame en bijzondere soorten die nergens anders op de wereld voorkomen: de zogenaamde endemen. 

Deze prachtige roze bloemen, ook wel Statia’s ochtendglorie (Ipomoea sphenophylla) genoemd, komen alleen voor op Sint Eustatius en Anguilla

Waarschijnlijk nog veel meer endemen aanwezig

De onderzoekers hadden de taak om een overzicht te maken van alle endemische dier- en plantensoorten van de SSS-eilanden en de Saba Bank. Dit hebben ze gedaan aan de hand van bestaande soortenlijsten, aangevuld met recentere ontdekkingen beschreven in diverse rapporten en artikelen. De lijst van endemen overtrof alle verwachtingen en laat duidelijk zien hoe rijk en zeldzaam de natuur van de SSS-eilanden en de Saba Bank is. In totaal zijn er 223 endemische (onder)soorten geïdentificeerd, waaronder 198 dier-, en 25 plantensoorten. Het overgrote deel (162) komt voor op het land en behoort tot de volgende groepen: kevers, slakken, spinachtigen, vogels en sprinkhanen. Veel van de gerapporteerde soorten zijn endemisch in een wat groter geografisch gebied (Kleine en Grote Antillen). 35 soorten zijn echter eiland-endemisch, wat betekent dat ze alleen op één van de SSS-eilanden of de Saba Bank voorkomen. St. Maarten heeft het grootste aantal endemische soorten (12), maar nieuw onderzoek is nodig naar de huidige status sinds orkaan Irma in 2017 grote schade aanbracht. Daarnaast zorgt een groeiende vuilnisbelt voor schadelijke branden. Hoewel de lijst met endemen al indrukwekkend is, is zij hoogstwaarschijnlijk nog verre van compleet. Verschillende diergroepen zoals kevers en kleine slakken zijn nog weinig onderzocht en groepen als schimmels en zwammen zijn niet opgenomen.

 De roodbuik slang (Alsophis rufiventris) komt alleen nog voor op Saba en St. Eustatius.

Bescherming noodzakelijk

De grote uitdaging nu is om te zorgen dat deze unieke soortenrijkdom in het Caribisch deel van het Koninkrijk beschermd wordt. Daarvoor is kennis nodig over welke van de 223 endemen bedreigd worden met uitsterven. Ondanks de grote kwetsbaarheid van endemen omdat ze maar in zo’n klein gebied voorkomen, heeft de Rode Lijst van bedreigde soorten van de IUCN, de meest uitgebreide en meest gebruikte informatiebron over de status van dier- en plantensoorten over de hele wereld, van maar een klein deel van de endemen de status onderzocht. Van slechts 42 van de 223 hier gerapporteerde soorten is de status bekend. Hiervan hebben zes endemische terrestrische reptielen de status 'bedreigd' of 'bijna bedreigd'. Waarschijnlijk zijn er meer endemen die bedreigd worden door de toename van extreme weeromstandigheden, de invasie van uitheemse soorten en invloeden van de mens. Deze studie heeft geholpen een beter beeld te krijgen van de rijke en zeldzame natuur van de SSS-eilanden en de Saba Bank. Alle informatie over de endemen staat in het rapport van Bos et al. (2018) dat gevonden kan worden in de Dutch Caribbean Biodiversity Database en is doorzoekbaar in het Caribisch Soortenregister. Waar we nu voor moeten zorgen is dat geen van deze soorten op de uitgestorven soortenlijst terecht komt.

 

Meer informatie

Zie voor meer informatie het volgende artikel: Preliminary checklist of extant endemic species and subspecies of the windward Dutch Caribbean (St. Martin, St. Eustatius, Saba and the Saba Bank). Wageningen University & Research rapport C067/18. (Pdf: 5.6 MB)

BioNews: https://www.dcnanature.org/wp-content/uploads/2019/02/BioNews21-Endemics.pdf (Pdf:775 KB)

The study (project BO-43-021.04-012) was commissioned by the Dutch Ministry of Agriculture, Nature and Food Quality to Wageningen Marine Research and Wageningen Environmental Research in collaboration with Naturalis Biodiversity Center and CARMABI (Curaçao).

Tekst: Tineke van Bussel en Florence Depondt, DCNA; Oscar Bos en Dolfi Debrot, WMR; Hannco Bakker, Naturalis Biodiversity Center
Foto’s: Marjolijn Lopes Cardozo en Christian König (SHAPE/DCNA); Dolfi Debrot, WUR