Bronvijver

Natuurlijke bronvijver opgeschoond; meer ruimte voor flora en fauna

Bosgroepen
14-APR-2020 - Op de stuwwal van Ootmarsum in Twente liggen diverse bijzondere bronbeken en bronvijvers. Eén daarvan is recent opgeschoond. Het opschonen van de vijver, en het aanpassen van de omringende vegetatie, gaat verzuring tegen. Ook ontstaat er weer meer ruimte voor de typerende planten en waterdiertjes die de bronvijver rijk is.

Stuwwal van Ootmarsum

De stuwwal van Ootmarsum (pdf: 6,5 MB) staat bekend om de aanwezigheid van natuurlijke bronnen met permanent natte en zwak-zure tot kalkrijke omstandigheden. Hierdoor komt er bijzondere, typerende vegetatie voor, die maar op weinig plekken in Nederland te vinden is. Er was nog maar beperkt open water aanwezig in de bronvijver. Daarnaast was de bodem verzuurd. Daarom hebben we een aantal maatregelen genomen in en rond de vijver, die gelegen is op het landgoed van een van de leden van Bosgroep Noord-Oost Nederland.

Opschonen van de vijver

De rupskraan aan het werkDe bronvijver was dichtgeslibd met onder andere blad van de omringende bomen. Met een rupskraan is al het organische materiaal verwijderd, tot aan de minerale bodem van de vijver.
De bronvijver werd daarbij deels drooggepompt om de laag bagger met een rupskraan zorgvuldig van de leem- en grindrijke bodem te kunnen afschrapen. Daarbij werd ook een tapijt van puntmos verwijderd. Ecoloog Fons Eysink: “De wondere wereld van een bron werd voor even bloot gelegd; door het opwellend water en zand ontstonden direct fonteintjes.” Regiobeheerder en projectleider Erik Sonder van de Bosgroep weet als geen ander hoe je met de uitvoering in kwetsbare gebieden moet omgaan: “Wanneer de klus geklaard is, moet het zo min mogelijk opvallen dat we er geweest zijn.”

Verwijderen verzurend blad (pH 4,5), onthult de minerale bodem (pH 5,5)

Vervangen verzurende boomsoorten

Door in de steile oeverzone van de bronvijver beuken en zomereiken (met slecht verterend en verzurend blad) te vervangen door rijkstrooiselsoorten zoals hazelaar, zal de verzuring van de bodem geleidelijk afnemen. Dit positieve effect op de mineralenhuishouding en de zuurgraad van de bodem van de bronvijver heeft ook indirect een positief effect op (de bodem van) het aangrenzende beekbegeleidende elzenbronbos, een zogenaamd vochtig alluviaal bos.

Het elzenbronbos, dat door grondwater (kwel) en water uit deze bronvijver gevoed wordt, herbergt nog meer bijzondere planten, zoals paarbladig goudveil en kleine valeriaan. Ook deze planten hebben baat bij een minder zuur milieu.
Na het opschonen van de bronvijver zal zich opnieuw een drijvend mospakket vormen met beekstaartjesmos, een karakteristieke soort voor bronmilieus en kwelplekken. Soorten als de gewone dotterbloem en bittere veldkers zullen vitaler gaan bloeien dan voorheen.

Het aangrenzende elzenbronbos met ijzerrijke kwel en linksvoor dotterbloem

Amfibieën veilig teruggeplaatst

De amfibieën in de vijver, zoals kleine watersalamanders en bruine kikkers, werden voorzichtig verwijderd en weer veilig teruggezet op de plekken waar de rupskraan zijn werk had gedaan. Ook een larve van een glazenmaker werd voorzichtig verhuisd. De karakteristieke diertjes die in bronnen voorkomen, zoals vlokreeften, kokerjuffers en bronplatwormen, beschikken straks over een grotere oppervlakte geschikt leefgebied.

Larve van glazenmaker Kleine watersalamander

Fons Eysink: “De bron stroomt nu weer flink over van enthousiasme, en sterker dan voorheen. Door het verwijderen van blad en slib is de weerstand minder en de afvoer van dit 'spa-water' groter.”


Om dit object in te laden dien je marketing-cookies te accepteren.
Fonteintjes in de blootgestelde bron (Bron: Fons Eysink)

Tekst: Bosgroepen
Foto’s: Fons Eysink (leadfoto: de overloop van de bronvijver na opschoning, met onder andere aangeplante daslook); Stijn Teders
Film: Fons Eysink (Bosgroepen)

De onderhoudswerkzaamheden aan deze bronvijver (Natura 2000-gebied) zijn uitgevoerd als onderdeel van de kwaliteitsverbetering van het bronbeeksysteem met vochtige beekbegeleidende bossen, de zogenaamde vochtige alluviale bossen, in opdracht van provincie Overijssel.

De bronvijver ligt op particulier terrein en is niet vrij toegankelijk.