Veel uitheemse planten die inmiddels in de Nederlandse natuur voorkomen zijn ooit als tuinplant van ver naar Nederland gehaald voor hun sierwaarde. Ruim zestig procent van de uitheemse plantensoorten die in Nederland in het wild zijn waargenomen, zijn verwilderde tuinplanten! Het merendeel van alle in Nederland te verkrijgen uitheemse tuinplanten levert gelukkig geen probleem op in de tuin of in de natuur, omdat ze niet zelfstandig kunnen overleven en verspreiden. Maar een aantal soorten kan wel verwilderen en schade toebrengen aan de natuur.
Hoe kan je zelf verwildering van tuin- en vijverplanten voorkomen?
Voorkomen is beter dan genezen:
- Gooi geen tuinafval zoals snoeiafval, grond of overtollige planten of delen daarvan in de natuur of openbaar groen;
- Gooi geen (overtollige) waterplanten, of delen daarvan, in openbaar water;
- Plant buiten je tuin geen tuinplanten aan, en zaai daar ook geen tuinplanten uit;
- Plant ook geen invasieve soorten in de tuin, kijk eerst op tuinernietin.nl voor advies voordat je een plant koopt!
Een nieuw hulpmiddel: een databank met tuinplanten
De algemene aanbeveling om geen invasieve soorten aan te planten is nog best lastig. Hoe weet je namelijk of een tuin- of vijverplant kan verwilderen en mogelijk voor problemen gaat zorgen in de natuur?
Om je te helpen met de keuze van tuin- en vijverplanten is vanaf nu een zoekfunctie beschikbaar op de website van de campagne Invasieve exoten: Tuin er niet in! Hiermee kan iedereen gratis bondige informatie vinden over wel meer dan 1500 planten. Denk hierbij aan informatie over geschikte groeicondities, of de soort potentieel invasief wordt geacht, hoe hiermee kan worden omgegaan en welke soorten dan een prima alternatief zijn, mocht de plant een risico met zich meebrengen (~150 soorten). Over het algemeen geldt dat het beter is om soorten te vermijden die zich snel en zelfstandig kunnen verspreiden en woekeren.
Hoe werkt dat?
In de zoekbalk bovenaan tuinernietin.nl kun je heel gemakkelijk een soortnaam intypen, zowel de Nederlandse naam als de wetenschappelijke naam is mogelijk. Je krijgt dan een concreet advies voor het wel of niet aanplanten van de soort. Als de soort (potentieel) invasief is, wordt aanplant afgeraden en een alternatieve tuinplant met vergelijkbare eigenschappen voorgesteld. Ben je dus van plan om een nieuwe tuin- of vijverplant te kopen of te adviseren over nieuwe planten, check eerst even deze website! Zo voorkom je dat onbedoeld soorten worden aangeplant die schadelijk kunnen zijn voor de biodiversiteit.
Weet je nog niet welke plant je graag wil of wil je bijvoorbeeld planten die nuttig zijn voor dieren in de tuin? Klik dan op ‘Zoeken’ zonder een naam in te typen en vink vervolgens het vakje onder de zoekbalk aan voor de diersoorten waarvoor je graag geschikte planten wilt. Er verschijnt direct een lijst met een selectie aan geschikte soorten, maar let op! Vermijd de soorten met een rood kruisje achter de naam. Dit zijn de potentieel invasieve exoten!
Voorbeelden van verwilderde uitheemse tuinplanten
De schadelijke effecten van verwilderde tuinplanten zijn bij steeds meer tuinliefhebbers bekend, denk bijvoorbeeld aan Japanse duizendknoop en Watercrassula die steeds vaker in het nieuws zijn. Dit waren vroeger een geliefde tuinplant en een geliefde vijverplant. Beide soorten zijn inmiddels ongewenst omdat ze moeilijk te verwijderen zijn, inheemse plantensoorten verdringen en/of op plekken voorkomen waar ze voor overlast en schade zorgen voor de mens en omgeving. Een andere bekende invasieve exoot is de Reuzenberenklauw. Ooit een sierplant, maar nu vooral berucht om de brandwonden die ze kan veroorzaken en de massale woekering die andere planten verdringt. Deze plant mag inmiddels ook niet meer verkocht worden (EU-exotenverordening).
Uitdagingen
Welke uitheemse tuinplanten kunnen verwilderen en mogelijk effecten op de natuur hebben, is zelfs voor deskundigen lastig in te schatten. We hebben geprobeerd dit op een gestandaardiseerde manier zo goed mogelijk te doen met de beschikbare kennis. Wil je weten hoe we dit gedaan hebben? Download dan het rapport van de website. Mocht je nog suggesties of opmerkingen hebben over de databank, het advies en/of de website, laat het ons weten door te e-mailen naar info@floron.nl o.v.v. “Suggestie Website Tuin er niet in!”. Bij voorbaat dank!
De achterliggende databank met zoekfunctie is in opdracht van de NVWA ontwikkeld door FLORON, in samenwerking met diverse hoveniers, tuin- en landschapsarchitecten, andere soortenorganisaties en overige groene professionals. Het is een aanvulling op de eerder opgestelde folder (pdf; 9,7 MB) die advies over een veel kleiner aantal tuinplanten bevat.
Meer lezen?
Via de website tuinernietin.nl geeft FLORON algemene informatie over de risico's van invasieve planten. De site richt zich op particulieren zoals tuinierders en geïnteresseerde burgers en op professionals, zoals natuurgidsen en hoveniers. Ben je zelf actief als professional in het groen, dan kunnen we je ook de hele databank kosteloos toesturen. Stuur dan een email naar info@floron.nl.
De campagne en dit bericht worden onderschreven door:
FLORON, NVWA, Vogelbescherming Nederland, De Vlinderstichting, Bijenstichting, Drachtplantenkwekerij Ninabel, Halewijn Hovenier, Koninklijke Vereniging van Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG), Tuin en Landschap, Stichting Steenbreek, Operatie Steenbreek Nijmegen | Lingewaard
Tekst: FLORON & NVWA
Foto's: Nini Kvaratskhelia, Pixabay en tekening van Michiel Verhofstad (leadfoto); tuinernietin.nl; Jenneke Leferink