Meerdere kokers op de peulen van bont kroonkruid

De zwavelgele peulkokermot, minder zeldzaam dan gedacht?

De Vlinderstichting
25-JUL-2022 - In 1999 werd in Nederland de eerste waarneming gedaan van de zwavelgele peulkokermot, nabij Simpelveld. Sindsdien werd de soort slechts enkele keren gezien, uitsluitend in Zuid-Limburg, en stond daarom als zeer zeldzaam te boek. Maar op 14 juli 2022 vond Niels Eimers enkele kokers op de peulen van bont kroonkruid. Dat was voor andere waarnemers een inspiratie om ook te gaan zoeken, met resultaat.

Close-up van een koker van de zwavelgele peulkokermotDe zwavelgele peulkokermot (Coleophora coronillae) is een microvlinder uit de familie van de kokermoten (Coleophoridae). Kokermotten zijn opvallende beestjes qua vorm. De kleine nachtvlinders zijn vrij langwerpig en de antennen staan recht vooruit. Veel soorten in deze familie lijken erg op elkaar als vlinder, en zijn lastig te determineren. Daarom is het relatief eenvoudiger om te zoeken naar de rupsen. Die leven, zoals de naam al zegt, in een koker. Vanuit de koker eten ze van de waardplant. Als je rupsen van kokermotten wil vinden, moet je wel weten welke soorten op welke waardplanten leven. In het geval van de zwavelgele peulkokermot is dat bont kroonkruid (Securigera varia). De vlinder is geel - zwavelgeel - van kleur. Rondom de vleugeltop is de kleur donker, maar richting de kop wordt het lichter geel. Op de bovenvleugel lopen enkele dunne, witte lijnen. De kop is wit en de antennen zijn sterk geringd.

Zoekbeeld: meerdere kokers op de peulen van bont kroonkruid

Toevalstreffer

De vondst van Niels was een toevalstreffer. Vanwege het 5000-soortenjaar dat momenteel in het gebied De Gelderse Poort wordt georganiseerd, loont het om naar afwijkende planten te kijken. Zo kunnen vreemde vergroeiingen duiden op aanwezigheid van plantengallen, en bladverkleuringen op aanwezigheid van bladmineerders. Er zijn ook veel soorten insecten die in vruchten van planten leven. Als je gaatjes in de peulen van bont kroonkruid aantreft, dan wil het wel eens lonen de vrucht open te maken om te kijken naar kleine kevertjes of larven van vliegen, muggen en nachtvlinders. Dat deed Niels dan ook, op zoek naar zo veel mogelijk soorten. Gek genoeg vond hij geen insecten in de peulen. Vreemd, want ze zaten wel vol met kleine gaatjes en de zaden waren opgegeten. Wat was daarvan dan de oorzaak? Pas na het openmaken van de zesde peul viel op dat er allemaal kokers op de peulen aanwezig waren. Ze waren min of meer dezelfde kleur en dikte als de peulen en vielen daardoor niet op. De zwavelgele peulkokermot was dus de boosdoener. Weer een nieuwe soort voor het soortenjaar in de Gelderse Poort, maar ook de eerste waarneming van deze vlinder buiten Zuid-Limburg. 

Waarnemerseffect door juiste zoekbeeld

De verspreiding van de zwavelgele peulkokermot tot 21 juli 2022Na de waarneming van Niels zijn meer mensen gaan zoeken naar kokers van de zwavelgele peulkokermot. In het rivierengebied en de Zeeuwse en Hollandse duinen staat op sommige plekken vrij veel bont kroonkruid, maar ook in tuinen, parken en bermen elders is de soort uitgezaaid. Wat blijkt? De zwavelgele peulkokermot komt op veel meer plekken voor. In Gelderland wordt de soort momenteel op meerdere locaties gevonden en is dus wijdverbreider dan eerder werd gedacht. Of hebben de overstromingen in Limburg van vorig jaar er wellicht wat mee te maken? De soort is nu echter ook al bekend uit Zuid-Holland en Flevoland. En waar nog meer?

Heb jij bont kroonkruid in je tuin staan of ken je een groeiplek? Ga dan vooral zoeken naar de kokers van deze soort en geef je waarneming door, op Waarneming.nl of Telmee.nl.

Tekst: Rik Wever en Jurriën van Deijk, De Vlinderstichting; Niels Eimers en Tymo Muus
Foto's: Niels Eimers
Kaart: NDFF/Noctua