Gele aderhertenzwam toegenomen door Essentaksterfte?

Ooit stond het gebied vol met Essen (Fraxinus), maar langzaam maar zeker leggen deze het loodje. De Essentaksterfte veroorzaakte hier veel slachtoffers, hoewel de Es hier nog steeds domineert. De Essentaksterfte zal mede hebben bijgedragen aan de toename van de Gele aderhertenzwam (Pluteus chrysophaeus) in de laatste twee decennia.

De Gele aderhertenzwam is een saprotrofe soort die vooral op stronken van dode Essen kan worden gevonden, soms op beukenhout, mits er sprake is van een kalkrijke kleibodem. De bodem van het wandelgebied ten noorden van Alkmaar bestaat uit kalkrijke klei. Het bomenbestand bestaat nu nog steeds hoofdzakelijk uit Essen, maar dat is hard aan het veranderen.

De Gele aderhertenzwam heeft een hoed van 15 tot 40 millimeter, die eerst conisch is maar zich daarna strekt via convex tot schotelvormig. Ze bezitten soms een papil. Bij vocht zijn de hoedjes olijfgeel tot geeloker tot bruin en doorzichtig gestreept van een kwart tot de helft van de doorsnede. Bij droogte zijn ze goudgeel verkleurend, soms glad maar geregeld ook met een olijfkleurig aderig centrum. De lamellen staan vrij van de steel (zoals bij alle hertenzwammen) en bij ouderdom worden ze zalmkleurig tot geelroze met een min of meer vlokkige lamelsnede. De solide volle steel (60 bij 3 millimeter) is cilindrisch en naar de basis toe enigszins breder aflopend. De kleur is crème tot zalm, vezelig, glimmend met een witte basis. Toch wordt er bij sommige vondsten van de Gele aderhertenzwam getwijfeld of het geen Goudgele hertenzwam (Pluteus leoninus) is.

Verwarring met de Goudgele hertenzwam

De Goudgele hertenzwam lijkt wel wat op de Gele aderhertenzwam, maar is hiervan microscopisch en ook in het veld goed te onderscheiden. Goudgele hertenzwammen worden wat forser van formaat (30 bij 60 millimeter). De solide steel van deze soort is 40 tot 90 bij 2 tot 7 millimeter en cilindrisch tot knollig aan de voet en wit, maar naar de basis toe vaak geelbruin. De Gele aderhertenzwam bezit geen gele kleur in de steel. De adertjes op het umbo van de Gele aderhertenzwam ontbreken op de Goudgele hertenzwam. De Goudgele hertenzwam is een soort die op meerdere houtsoorten gevonden kan worden met een voorkeur voor eik, maar hij wordt ook wel gevonden op els en Beuk, en soms op naaldhout. De soort staat vooral in bosmilieus op mineraalrijke, zure tot neutrale bodems.

Tekst: Martijn Oud, Nederlandse Mycologische Vereniging
Foto’s: Martijn Oud; Agnes van de Wolfshaar