Van goudoogje tot helmbruintje: gaasvliegen zijn er overal

Het doel van het Gaasvliegenproject is om de kennis over deze groep insecten te vergroten en te verspreiden. De groep van de gaasvliegen en hun verwanten is heel gevarieerd. In deze groep vallen naast de groene gaasvliegen en de bruine gaasvliegen ook de ordes van de netvleugeligen, kameelhalsvliegen en schorpioenvliegen. In Nederland alleen al komen er ongeveer honderd soorten voor. De meest bekende gaasvlieg van Nederland is het goudoogje, een elegant groen diertje van één tot twee centimeter lang en kenmerkende gouden oogjes. Maar gaasvliegen zijn er in alle vormen en maten: van een klein poederachtig beestje van enkele millimeters tot grote gevaartes van ruim vier centimeter, van groen tot vaalbruin of zwart gekleurd, met of zonder vlekken, en ga zo maar door. Wat ze allemaal gemeen hebben is de opvallende net-achtige vleugeladering.

Bijzondere vondsten

Er worden nog steeds nieuwe soorten gaasvliegen voor Nederland gevonden. Niet alleen in het veld, zoals het breedrandbruintje (Hemerobius marginatus) in 2022, die toen nog groene bruine gaasvlieg werd genoemd. Maar ook tussen de waarnemingen op Waarneming.nl worden nieuwe soorten ontdekt. Van twee soorten groene gaasvliegen die op Waarneming.nl zijn ontdekt, verschijnen binnenkort publicaties. Ook soorten die al vele jaren niet meer waren waargenomen, zijn in het gaasvliegenproject herontdekt. Het helmbruintje (Wesmaelius balticus) dook na decennia van ogenschijnlijke afwezigheid op in enkele ongedetermineerde online waarnemingen. In juni 2023 werd deze soort na een gerichte zoektocht weer in het veld gevonden. Andere zeer zeldzame soorten, zoals het bontsprietgrijsje (Sympherobius klapaleki) en de bruine sponsgaasvlieg (Sisyra jutlandica) werden eveneens herontdekt tussen de online waarnemingen.

Soortzoekers

Voor wie de meer gespecialiseerde boeken niet bezit of nog niet zoveel weet over insecten, bestaan er digitale soortzoekers om insecten mee te determineren. Voor de echte gaasvliegen bestaan nu twee soortzoekers: voor de groene gaasvliegen en voor de bruine gaasvliegen en sponsgaasvliegen. Voor de verwanten bestaan soortzoekers voor kameelhalsvliegen, mierenleeuwen en schorpioenvliegen. Met deze soortzoekers hopen we dat het voor iedereen gemakkelijker wordt om gaasvliegen en hun verwanten te herkennen. Ook wordt er gewerkt aan een Entomologische Tabel voor de herkenning, biologie en verspreiding van Nederlandse gaasvliegen.

Jeugdbonden

De jeugdbonden NJN (Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie) en JNM (Jeugdbond voor Natuur- en Milieustudie) organiseren dit jaar ook speciale excursies en kampen voor het Gaasvliegenproject. Zo hebben de verenigingen gezamenlijke kampen opgezet om gaasvliegen te zoeken en meer mensen enthousiast te maken. En of dit al is gelukt! Naast twee speciale gaasvliegkampen die dit voorjaar plaatsvonden, wordt er op de reguliere kampen ook al goed naar gaasvliegen gezocht. Ben je tussen de 11 en 25 jaar oud? Ga dan een keertje mee met een gaasvliegenkamp- of excursie!

Meer informatie

• Geïnteresseerd in het gaasvliegenproject? Je kunt ons helpen door alle gaasvliegen die je tegenkomt met een goede foto van de zijkant in te voeren op Waarneming.nl. Ook kan je je inschrijven voor de nieuwsbrief van het Gaasvliegenproject die ongeveer eens per maand per e-mail wordt verstuurd.

Tekst: Maartje Vijgenboom, EIS Kenniscentrum Insecten
Foto’s: Wim de Groot (leadfoto: het goudoogje is de meest bekende gaasvlieg van Nederland); Maartje Vijgenboom
Figuur: EIS Kenniscentrum Insecten