Brainstormen over platwormen
Stichting ANEMOONNog twee nieuwe platwormen
Behalve de grote platworm waarover we op 20 augustus in 'Imposante opkomende platworm zoekt naam' berichtten (zie verderop in de tekst) zijn er in de Zeeuwse wateren nog twee kleinere platwormsoorten aangetroffen. Beide horen hier niet oorspronkelijk thuis, maar zijn inmiddels wijd verspreid in de Nederlandse wateren. Ze komen uit het Pacifisch Gebied en zijn dus exoten. Onderzoeksbureau GiMaRIS onderzocht het voorkomen en publiceerde erover. Op verzoek dacht men ook na over Nederlandse namen. Dat ging vanuit de volgende redenatie: beide soorten horen tot de superfamilie Leptoplanoidea. Daarvan kennen we uit ons land onder andere de Effen vliesworm (Leptoplana tremellaris). Logischerwijs zouden andere soorten uit deze superfamilie dan ook 'vlieswormen' kunnen heten, wat meteen de verwantschap met L. tremellaris aangeeft. Deze twee nieuwe kleinere platwormen zijn:
- Prosthiostomum wagurensis. Voorgestelde Nederlandse naam: Lava-vliesworm. Waar andere platwormsoorten in Nederland eerder een onregelmatig strepen/vlekken patroon hebben, zijn de soorten uit deze groep over het algemeen gestippeld (linkerfoto). De kleur van de stippels varieert van licht- tot donkeroranje/rood, kleuren die je ook bij vloeibare lava ziet.
- Notocomplana koreana. Voorgestelde Nederlandse naam: Koreaanse vliesworm (rechterfoto). Het betreft een oorspronkelijk uit Korea beschreven platworm die sterk lijkt op de Effen vliesworm (Leptoplana tremellaris). Verschillen als de ietwat andere oriëntering/plaatsing van de ogen zijn niet groot genoeg om in een Nederlandse naam terug te komen. Vandaar de referentie naar het gebied van herkomst: Korea.
Gekozen Nederlandse naam voor de grote platworm
De wetenschappelijke naam voor de sinds augustus 2023 in de Oosterschelde waargenomen nieuwe grote platworm is hoogstwaarschijnlijk Pseudoceros maximum, al moet dit nog worden bevestigd door DNA-onderzoek. De dieren zijn dun en plat en bewegen zich sierlijk golvend. Dat leverde een schat aan naamvoorstellen op. Ruim tweehonderdvijftig mensen gaven een reactie met één of meer namen. Uit de meer dan honderdvijftig voorgestelde namen – er zat veel dubbeling tussen – werden uiteindelijk drie namen geselecteerd. Eén naam die volgens velen het meest beeldend is voor het dier, werd vele keren gesuggereerd, namelijk: Flamenco-platworm. Wat ons betreft is dat de winnaar, verwijzend naar zowel de bewegingen als de plooien in de zoom van de jurk en de randen van de worm. Zie de sierlijke, dansende bewegingen van de worm in het filmpje. De twee andere namen die bijna de eindstreep haalden zijn: Geplooide platworm en Ruchesplatworm.
Drie inzenders van de gekozen naam werden uitgeloot en ontvangen een aardigheidje van Stichting ANEMOON. Hun verklaringen waren als volgt: "... lijkt me de 'Flamenco-platworm' een mooie naam, denkend aan de gracieuze bewegingen van de rok van een Flamenco danseres. Daarnaast lijkt hij ook vanuit zuidelijker plekken te komen...";
"... ik vind het sierlijk net zoals de rokken van een Flamenco danseres...";
"... franjes deden mij denken aan een flamenco jurk... ".
De Flamenco-platworm lijkt te dansen door het water. De video is ook op YouTube te bekijken (Bron: Jorn Theelen)
Veel associaties
Bij het bedenken van namen kregen mensen al kijkend naar de worm veel associaties. Opvallend veel namen sloegen op beweging en dans of daarbij behorende kleding. "....deed ons denken aan een Spaanse danseres, maar dan in een lelijke vleeskleur in plaats van mooi rood. Vandaar een eerste suggestie voor een naam: “Zeeuwse danseres.." Vergelijkbaar zijn: Balletworm, Cancan-platworm, Dansplatworm, Hollandse danseres, Samba-platworm, Tango-platworm, Tutu-platworm en nog veel meer namen. Ook de vergelijking met een jurk of rok kwam veelvuldig terug (onder andere: Bruidsjurkworm, Gerokte platworm). Daarbij was ook de volgende redenatie erg interessant: "De kleur en vorm van de platworm hebben wat weg van een jurk die onder water beweegt. Een tijdje terug is er voor de kust van Texel een hele bijzondere jurk gevonden in het Palmhoutwrak, dat te zien is in het museum Kaap Skil op Texel. Het zou passend zijn om de zeeplatworm de naam Zeejurk te geven, als eerbetoon aan deze bijzondere jurk en tevens om recht te doen aan de grootte en sierlijke bewegingen van de platworm..."
Weer andere namen hadden te maken met de vindplaats (Zeeuws meisje, Zeeuwse danseres, Zeeuwse lellebel), met voedsel (Beschimmelde pannenkoek, Biefstukworm, Pannenkoekworm, Crêpe-worm, Spekzwoerdworm, Cervelaat-platworm, Oudkoolblad-platworm) of met de kleur, grootte en vorm (Gestippeld feestbeest, Gestippelde franjeworm, Reuzenplatworm, Mega-platworm, Grote kronkelplatworm, Fragiele platworm, Geschubde platworm, Golfplatworm, Silly-Putty-platworm, Wave-worm, Kronkelplatworm, Sluierworm, Sierlijke platworm, Tule-worm, Rimpel-platworm, Vliegend tapijt, Vlinderplatworm, Vulvaworm, Waaierende platworm, Wapperworm, Waterzakdoek, Wiebelworm, Witgestippelde platworm, Zwamworm).
Nog meer namen
Dit waren zeker niet alle naamsvoorstellen die bij Stichting ANEMOON binnenkwamen. Gepland is alle geopperde namen een keer te bespreken in Zoekbeeld, het Nieuwsblad van Stichting ANEMOON. Daar gaan we dan ook verder in op de groep zelf. Zoals evolutiebioloog Charles Darwin al ontdekte kunnen de dieren zich helemaal alleen voortplanten: uit in stukjes gesneden platwormen groeien weer complete wormen.
Of we ook namens de Flamenco-platworm spreken weten we niet maar vanuit Stichting ANEMOON bedanken we graag iedereen heel hartelijk. Zowel voor het meedenken en associëren, als voor het insturen van het grote aantal berichten met naamsvoorstellen.
Verder meehelpen?
Als waarnemer ben je van harte welkom bij Stichting ANEMOON. Kijk op de website hoe je kunt meedoen met een of meer van de vrijwilligersprojecten.
Tekst: Rykel de Bruyne, Adriaan Gmelig Meyling & Brendan Oonk, Stichting ANEMOON
Foto's: Marion Haarsma (leadfoto: een grote platworm uit de Oosterschelde kijkt u aan. We kunnen deze soort nu aanduiden met de Nederlandse naam Flamenco-platworm); GiMaRIS; Brendan Oonk en Marion Haarsma (Stichting ANEMOON).
Film: Jorn Theelen