Nestvorming eikenprocessierupsen begonnen en monitoring dennenprocessierups

Op 31 maart 2025 kwamen de eerste eikenprocessierupsen uit hun eitjes. Door de uitzonderlijk warme weersomstandigheden zijn de meeste eikenprocessierupsen al begin april uitgekomen. Volgens het rekenmodel zouden de eikenprocessierupsen rond medio mei beginnen met vormen van nesten. De voorspelling is uitgekomen. In de afgelopen dagen worden steeds meer rupsen waargenomen, die zich aan het verzamelen zijn om hun karakteristieke nesten te vormen. In de komende weken zullen meer nesten worden gezien. Het is zaak om vanaf nu alert te zijn op de brandharen. Ook bij recreatieve activiteiten kun je processierupsen tegenkomen. 

Op basis van het lage aantal vlinders dat vorig jaar is aangetroffen in de feromoonvallen, verwachten we gemiddeld een lage plaagdruk. Tijdens de vliegtijd van de vlinders regende het veel. Dat kan ervoor gezorgd hebben dat vlinders minder ver dan anders gevlogen hebben en dichter bij elkaar eitjes hebben afgezet. Dat zou dan lokaal kunnen leiden tot een flinke plaagdruk. Ook eventuele grondnesten kunnen voor een onverwachte stijging van de plaagdruk zorgen. Rupsen die laag op de stam worden aangetroffen, kunnen afkomstig zijn uit grondnesten. Onze ervaring tot nu toe is dat rupsen uit grondnesten pas begin juni verschijnen. Door het zeer warme en zeer droge weer zou dat ook eerder kunnen dit jaar.

Waarnemingen van nesten doorgeven

Om een goed beeld te krijgen van de plaagdruk, vragen we iedereen om van de eiken in eigen omgeving door te geven hoeveel nesten er per boom worden aangetroffen. Hiervoor kan via het Kennisplatform Processierups een speciaal formulier ingevuld worden.

Monitoring dennenprocessierups van Limburg tot Groningen

Het verlies van leefgebied en veranderende klimatologische omstandigheden maakt dat de dennenprocessierupsen zich naar het noorden verplaatsen. Dennenprocessierupsen komen niet alleen voor in mediterrane landen, maar ook in Frankrijk, Zwitserland, Kroatië, Bulgarije en Slovenië. Vlinders van de dennenprocessierups zijn inmiddels in België en Duitsland aangetroffen, niet ver van de Nederlandse grens. De actieradius van de mannetjes vlinders is minimaal honderd kilometer. Van de vrouwtjesvlinders is de actieradius maximaal veertig kilometer. Met de wind in de rug is de actieradius nog groter. De vlinders zijn snelle vliegers. Reden om langs de grens met België en Duitsland te monitoren op de aanwezigheid van de vlinders van de dennenprocessierups. De vlinders vliegen in de maanden juni tot en met september.

Het Kennisplatform Processierups, de provincies Groningen, Drenthe, Gelderland en Overijssel en de gemeenten Venray en Hardenberg hebben budget vrijgemaakt voor de monitoring van de dennenprocessievlinders langs de grenzen. De monitoring zal worden uitgevoerd door professionals en wordt gecoördineerd door Hellingman Onderzoek en Advies. Indien andere gemeenten en provincies zich willen aansluiten, kunnen zij zich melden bij het Kennisplatform Processierups. 

Meer informatie

• Meer informatie over de dennenprocessierups en hoe de verschillende levensstadia eruit zien vind je in het natuurbericht Dennenprocessierups komt steeds dichter bij Nederland: hoe herken je de levensstadia?
• Wie actief op de hoogte gehouden wil worden van de ontwikkelingen van de eikenprocessierups, kan zich registreren voor de gratis emailnieuwsbrief die regelmatig door het Kennisplatform Processierups wordt uitgegeven

Tekst: Kenniscentrum Eikenprocessierups; Silvia Hellingman en Guus Hellingman, Hellingman Onderzoek en Advies; Arnold van Vliet, Wageningen University & Research; Henry Kuppen en Wendy Batenburg, Terra Nostra; Henk Jans, Jans Consultancy Gezondheid en Milieu; Hidde Hofhuis, Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel; Joop Spijker, Wageningen Environmental Research; Teun Dekker, Swedish University of Agricultural Sciences
Beeld: Sylvia Hellingman