Koralen beschermen met eencelligen

Elsa komt uit Canada, maar heeft in Europa gestudeerd. Ze begon als geoloog in Zwitserland, behaalde haar masterdiploma in München en vond een interessant PhD-project over koraalriffen in Duitsland. Ze kon zich alleen niet aanmelden omdat ze al in Duitsland woonde. “Ik kreeg te horen dat 4D-REEF een internationaal opleidingsnetwerk is en dat er waarschijnlijk andere PhD-projecten binnen Europa zijn. Ik heb me aangemeld in Portugal en Nederland en werd aangenomen bij Naturalis. Ik vind het museum erg leuk en ik waarder de efficiëntie en directheid van de Nederlanders.” ”Zo ben ik zelf ook“, voegt ze eraan toe.

Koralen redden

Tijdens haar onderzoek bestudeerde Elsa foraminiferen, of forams, zoals ze ze liefkozend noemt. Maar wat zijn dat precies? “Ze zijn heel klein, maar erg groot voor een eencellig organisme. Je kunt ze met het blote oog zien. De meeste zijn zo groot als een speldenknop. Ze worden vaak over het hoofd gezien. Maar ze zijn heel interessant. Door hun korte levensduur reageren foraminiferen snel op veranderingen in het milieu, zoals watervervuiling en andere factoren van klimaatverandering”, legt Elsa uit.

Voor haar project richtte ze zich op grote foraminiferen die op de zeebodem leven, omdat ze een vergelijkbare levenswijze hebben als koraal. Ze verkalken en leven in symbiose met algen die aan fotosynthese doen. Elsa beschrijft hoe het monitoren van deze foraminiferen koralen kan redden: “Wanneer de omgevingsomstandigheden veranderen, zal er een verschuiving plaatsvinden in de samenstelling van de foraminiferenpopulatie. Als je regelmatig foraminiferen bemonstert, kun je zien dat de omstandigheden veranderen en kun je actie ondernemen voordat de koralen worden aangetast.”

De foraminiferen vinden

Het monitoren van foraminiferen is belangrijk, maar volgens Elsa ook een hoop werk. “Het kost veel tijd om een schep zand te nemen en alle soorten te zoeken. Als we foraminiferen willen gebruiken als waarschuwingssignaal voor verlies van koraal, is het goed om dit proces te versnellen.” Daarom heeft ze DNA gebruikt om de verschillende foraminiferen te identificeren. “We hebben een mitochondriale marker gevonden die goed werkt voor grote bentische (op de zeebodem levende) foraminiferen. Dat is de belangrijkste bijdrage van mijn onderzoek: een workflow creëren met behulp van DNA om te kwantificeren en te vergelijken wat we krijgen door de foraminiferen te tellen en via het aantal sequenties van de sequencer”, voegt ze eraan toe.

Internationale betrekkingen

Idealiter zou Elsa graag zien dat het monitoren lokaal wordt georganiseerd. “Ik probeer mensen te vertellen dat het mogelijk is om foraminiferen te gebruiken voor het monitoren. Het is niet essentieel om DNA te gebruiken. Het is makkelijker als je dat kunt, maar ook duurder. De boodschap die ik wil overbrengen is dat het belangrijk is om foraminiferen mee te nemen in het monitoren van koraalriffen. Ze zijn niet altijd even makkelijk te vinden. Maar als je weet waar je naar moet kijken, kun je ze zien.” Ze heeft haar best gedaan om haar onderzoek toegankelijk te maken voor de Indonesische bevolking. “Om de band met Indonesië te versterken, heb ik ook een samenvatting van mijn proefschrift in het Indonesisch geschreven. Mochten ze op zoek zijn naar methoden voor het monitoren van koraalriffen, dan kunnen ze vinden wat ik heb gedaan en kijken of ze dat kunnen toepassen. Of contact met mij of anderen opnemen die hen kunnen helpen.”

Door als postdoc

Elsa is al begonnen aan een postdoc-project bij Naturalis over foraminiferen. Het idee is om in de toekomst foraminiferen uit verschillende ecosystemen te combineren, zegt ze. “Ik stap nu over naar de Noordzee, maar ik houd ook nog steeds van koraalriffen. Ik krijg veel monsters van onze partners in Zuidoost-Azië. Ik heb studenten die hieraan blijven werken. Bovendien is er nog geen officieel referentiegenoom voor foraminiferen. Daar werk ik ook aan.”

Opkomen voor de onderdeurtjes 

Dat Elsa van foraminiferen is gaan houden, blijkt wanneer ze met een glimlach vertelt over haar publieksactiviteiten: "Ik heb presentaties gegeven en tekeningen gemaakt van foraminiferen voor de kinderen in het museum. Mijn doel is om hen bewust te maken dat er veel meer levensvormen op aarde zijn dan we denken, en dat sommige daarvan heel klein zijn. Ik denk dat de wereld van schimmels, bacteriën en andere eencelligen hier onderbelicht blijft. Ik heb zelfs wat tijd gestoken in het maken van strips die ik Foram Life noem. Het is een verhaal over Phil en Rick (twee foraminiferen) die grappige dingen doen.“

Als mensen zelf foraminiferen willen vinden en zich willen verwonderen over deze opmerkelijke levensvormen, hoeven ze niet naar Indonesië te reizen. ”Je hoeft niet naar een koraalrif te gaan. Je kunt gewoon een microscoop en wat zand hier op het strand pakken", zegt Elsa.

Plannen voor de toekomst

Elsa heeft zich inmiddels echt in Nederland gevestigd en wil hier graag blijven. Ook als dat betekent dat ze de wetenschap moet verlaten en een andere baan moet zoeken. “We hebben een huis gekocht en ik heb een kind, dus ik wil niet verhuizen. Ik heb een postdoc-baan bij Naturalis voor twee jaar en ik hoop dat ik kan blijven. Ik weet zeker dat ik gelukkig zal zijn, wat ik ook voor werk doe, maar ik hoop echt dat ik wetenschapper kan blijven.” Dat ze erg gepassioneerd is over wetenschap blijkt wel uit haar volgende zin: “Ik hou van schrijven, analyseren en gegevens verzamelen. Er is zoveel data beschikbaar en ik vind het geweldig om daar betekenis aan te geven. Iedereen die in de wetenschap werkt, draagt bij aan een beter begrip van onze wereld en dat is fantastisch.”

Meer informatie

• Proefschrift Large benthic foraminifera under the pipette.

Tekst: Naturalis Biodiversity Center
Beeld: Bram Belloni; Wyville Thomson, ​​Voyage of H.M.S. Challenger 1873-1876. Zoology Vol. 9 Foraminifera, 1884; Elsa B. Girard