Rapport Basiskwaliteit Natuur in de bebouwde omgeving, deel 1: de maatlat voor condities

Het rapport bestaat uit drie delen: de maatlat voor condities, de conditiefiches en de bebouwde landschapsfiches. Binnen deze hoofdstukken wordt antwoord gegeven op de volgende vragen:

• Welke condities zijn belangrijk voor Basiskwaliteit Natuur in de bebouwde omgeving?
• Hoe kunnen deze condities worden gemeten?
• Welke advieswaarden zijn een goede richting voor Basiskwaliteit Natuur?
• Hoe sturen de advieswaarden aan op een gebiedseigen Basiskwaliteit Natuur, die de variatie tussen bebouwde landschapstypen en mate van verstedelijking erkent?

In dit artikel vertellen we meer over het eerste gedeelte van het rapport.

De maatlat voor condities

Hier gaat het om randvoorwaarden op het gebied van inrichting, abiotiek en beheer. Wanneer deze condities op orde zijn, kunnen algemene soorten algemeen blijven – of weer worden. Daar waar de huidige kennis toereikend is, worden eerste advieswaarden gegeven bij deze condities. Deze advieswaarden bieden een goede richting waarop kan worden aangestuurd. Ze laten bovendien verschil zien tussen de bebouwde landschapstypen. De advieswaarden sluiten zoveel mogelijk aan bij bestaande normen, zoals de Kaderrichtlijn Water.

Inrichting

De inrichting van een gebied bepaalt zowel de aanwezigheid (kwantiteit) als de landschappelijke kwaliteit van (semi-)natuurlijke elementen. De beschreven condities en bijbehorende advieswaarden voor inrichting zijn gericht op het waarborgen van voldoende kwantiteit en kwaliteit van deze elementen. Voor het meten van de inrichtingscondities is het schaalniveau van een buurt het uitgangspunt. De advieswaarden zijn op dit schaalniveau berekend. Daarbinnen kan het unieke karakter en de lokale eigenheid van het gebied behouden blijven. De advieswaarden voor de aanwezigheid van natuurlijke elementen kunnen samen meer dan 100 procent zijn. Dat komt omdat water en lage vegetatie meetellen als onverhard oppervlak. Daarnaast kunnen bomen boven struiken en lage vegetatie staan. Daarmee mikken we op gelaagdheid van de vegetatie, wat bijdraagt aan de landschappelijke kwaliteit.

Beheer

De wijze van beheer bepaalt in hoeverre de natuurlijke elementen ruimte bieden voor dieren en planten om zich te vestigen en er hun levenscyclus te voltooien. Beheercondities bestaan uit herhaalde handelingen, zoals maaien en afvoeren, die een bepaalde structuur of vegetatie in stand houden. Deze handelingen kunnen zowel een sterk positieve als negatieve invloed hebben op de biodiversiteit. Biodiversiteit wordt gestimuleerd door deze handelingen uit te voeren op een manier die ruimte biedt aan de aanwezige dieren en planten. 

Abiotiek

De abiotische condities van een gebied omvatten de fysische en chemische factoren die de werking van het ecosysteem beïnvloeden. Deze factoren bepalen in grote mate de leefomstandigheden voor planten- en diersoorten. Voor Basiskwaliteit Natuur worden abiotische condities voor de bodem, water, licht en geluid beschreven. Het is van belang dat deze condities binnen bepaalde normen blijven, omdat ze direct van invloed zijn op biologische processen en de biodiversiteit. Het verbeteren van abiotische condities vraagt vaak om de aanpak van externe drukfactoren, die deze condities negatief beïnvloeden. In tegenstelling tot inrichting en beheer kan abiotiek vaak niet op het schaalniveau van een buurt worden berekend. Abiotische waarden moeten lokaal gemeten en verbeterd worden.

Samenwerking

Het rapport is ontwikkeld door Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel, in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center, Vogelbescherming Nederland, IUCN NL, SoortenNL en Wageningen Environmental Research. Gezamenlijk onderschrijven zij het belang van een natuurkwaliteit in onze steden en dorpen die zorgt voor een gezond leefmilieu. Niet alleen om de biodiversiteit te behouden, maar ook voor de gezondheid van inwoners.

Meer informatie

• Rapport Basiskwaliteit Natuur in de bebouwde omgeving (pdf: 18,2 MB). Lees over de maatlat voor condities op pagina 16 van het rapport. 
• Vragen over het rapport? Neem contact op met Floor Edixhoven. 

Tekst: Deltaplan Biodiversiteitsherstel
Beeld: Leo van Overbeek; Deltaplan Biodiversiteitsherstel