Natuurjournaal 15 december 2025

Ze zijn nog steeds te vinden: oorlepelzwammetjes. Het zijn saprotrofe zwammen, opruimers dus, in dit geval uitsluitend op de kegels van dennen. Je vindt oorlepelzwammen op alle zandgronden in Noord-, Oost- en Zuid-Nederland én in de duinen, als er maar zand is. Als je goed kijkt, zie je dat de steel van het oorlepelzwammetje asymmetrisch aan het hoedje zit. Een beetje zoals, zegt men, vroeger de ‘oorlepeltjes’ bij de dokter eruitzagen om oren schoon te maken. What’s in a name. De paddenstoeltjes staan onopvallend tussen de kegels en de dennennaalden. De echte verrassing krijg je pas als je er eentje omkeert: er zitten geen plaatjes of buisjes onder de hoed, maar kegels! Daaromheen zit het sporenvormend vlies. Het is weer een andere manier om oppervlaktevergroting toe te passen, om maar zoveel mogelijk sporen te kunnen maken. Met een loepje wordt het helemaal een feestje, als je diep tussen de scherpe kegels kan kijken.

Judasoren zijn veerkrachtige paddenstoelen. Bij droogte verschrompelen ze tot een onherkenbaar gekreukelde prop, om bij regenachtig weer helemaal op te ‘bloeien’ en te starten met de productie van sporen. Nederland telt twee soorten judasoren, die zich tot de trilzwammen mogen rekenen: echt judasoor en viltig judasoor. Ze zien er heel verschillend uit en zijn toch nauw aan elkaar verwant. Maar wacht, er is ook nog vals judasoor in de natuur te vinden, dus laat je geen oor aannaaien. Gelukkig is deze laatste soort een stuk kleiner, zeldzamer en wel als zodanig te herkennen. Echt judasoor wordt vaak op een (oude) vlier gevonden, de struik of kleine boom waaraan Judas zich zou hebben verhangen na het verraden van Jezus. Een van zijn oren zou toen aan een tak zijn blijven hangen. Geen wonder, dat het onderhand verschrompeld is.

Tekst: Mike Hirschler, IVN Deventer; Karen Bosma, Nature Today
Beeld: Mike Hirschler; Luuk Vermeer, Saxifraga